Maddə 1. Tərəflər
İş Bu İstifadəçi Müqaviləsi ("Saziş"), bayqus.net ("Şirkət") ilə və bayqus.net ünvanında yer alan sayta ("Sayt") istifadəçi ("İstifadəçi (lər)") olaraq qeydiyyatdan keçən şəxs arasında qeyd olunur. Saziş İstifadəçi tərəfindən elektron mühitdə qəbul edildikdən sonra qüvvəyə minəcək; Tərəflər Sazişdə göstərilən prosedurlara əsasən xitam verilmədikdə, qüvvədə qalacaqdır.
Maddə 2. Müqavilənin mövzusu və əhatə dairəsi
İş Bu Saziş, İstifadəçi tərəfindən Sayt vasitəsilə əldə edilən bulud əsaslı müştəri münasibətlərinin idarə edilməsi və biznesin idarə edilməsi tətbiqindən ("Tətbiq") faydalanmasına və İstifadəçi tərəfindən Sayta yüklənmiş məlumatlara ("Məzmun") uyğun tələb və şərtlərlə bağlı tərəflərin hüquq və öhdəliklərininin müəyyən edilməsi məqsədi ilə bağlanmışdır. Sayt daxilində Sayt və Tətbiqinin istifadəsinə uyğun olaraq Şirkət tərəfindən İstifadəçilərə təqdim olunan istifadə tələbləri, qaydaları və şərtləri də işbu əlavəsi və ayrılmaz bir hissəsi dəyərində olub,burada olan hüquq və vəzifələri ilə birlikdə tərəflərin bütün hüquq və vəzifələrini təşkil edir.
Maddə 3. Tərəflərin hüquq və vəzifələri
3.1 İstifadəçi Tətbiqdən yararlanmaq üçün şirkət tərəfindən tələb olunan məlumatları tam, düzgün və yenilənmiş şəkildə təqdim etməklə işbu Sazişi təsdiqləməli olduğunu bildiyini bildirir. İstifadəçi statusunun qurulması zamanı verilən məlumatlarda hər hansı bir dəyişiklik olarsa, bu cür məlumatlar dərhal yenilənəcəkdir. Bu məlumatların əsk və ya qeyri-dəqiq olması və ya yenilənməmiş olması səbəbindən Sayt və ya Tətbiqə daxil olma və istifadə edilməməsinə görə Şirkət məsuliyyət daşımır.
3.2 İstifadəçi 18 yaşına çatdığını və işbu Sazişi imzalamaq hüququna sahib olduğunu bəyan edir. İstifadəçi Saytı bir iş adı ilə əldə edərsə, İstifadəçinin Sayta bir obyekt adına daxil ola bilməsi halında, İstifadəçi buna uyğun lazımi icazəyə sahib olduğu halda qəbul və bəyan edir. Bu vəziyyətdə istifadəçi statusu, hüquq və öhdəliklər sözügedən müəssisəyə aid olacaqdır.
3.3 İstifadəçi vahid İstifadəçi hesabı yaratmaq hüququna malikdir və İstifadəçi hesabının Şirkət tərəfindən dayandırılması və ya ləğv edilməsindən sonra İstifadəçi tərəfindən eyni və ya ikinci hesabın yaradılması qadağandır. Şirkət, öz iradəsinə uyğun olaraq heç bir əsas olmadan istifadəçi hesabı açmaqdan imtina etmək hüququnu özündə saxlayır.
3.4 İstifadəçi tərəfindən sayta giriş e-poçt ünvanı və şifrə istifadə edərək həyata keçiriləcəkdir. İstifadəçi bu parolun məxfiliyinin və təhlükəsizliyinin qorunmasına görə məsuliyyət daşıyacaq və Saytda belə məlumatların istifadəsi ilə həyata keçirilən hər hansı bir fəaliyyət İstifadəçi tərəfindən görüləcək hesab olunur və bu fəaliyyətlərdən irəli gələn hər hansı hüquqi və cinayət məsuliyyəti İstifadəçiyə aid olacaqdır. İstifadəçi şifrəsinin icazəsiz istifadəsi və ya hər hansı digər təhlükəsizlik pozuntusundan xəbərdar olduqda dərhal Şirkətə məlumat verəcəkdir.
3.5 İstifadəçi Tətbiqdən yalnız qanuna uyğun fəaliyyətləri üçün istifadə edəcəyini qəbul edir və bu Sazişə, əlavələrə, tətbiq olunan qanunvericiliyə və Tətbiqlə əlaqədar Saytda nəzərdə tutulmuş digər şərtlərə uyğun hərəkət edəcəyini qəbul edir. İstifadəçi üçüncü tərəflərə xidmət göstərmək səlahiyyətinə sahib olduqları müddətdə Tətbiq və Saytdan üçüncü tərəf adından istifadə edə biləcəkdir. Bu kontekstdə istifadəçi belə şəxslərin bu Sazişə və ona tətbiq olunan bütün digər müddəalara uyğun olmasını təmin etməlidir.
3.6 İstifadəçi Tətbiqdən müxtəlif vaxtlarda istifadə üçün üçüncü tərəfə ("Səlahiyyətli İstifadəçi") icazə verə bilər. Səlahiyyətli İstifadəçi kim olacaq və Tətbiq daxilindəki səlahiyyət səviyyəsi İstifadəçi tərəfindən müəyyən ediləcək. İstifadəçi Səlahiyyətli İstifadəçilərin Tətbiqdən istifadəsinə görə məsuliyyət daşıyır və Səlahiyyətli İstifadəçilərin Tətbiqə daxil olmasına nəzarət edir və Səlahiyyətli İstifadəçinin Tətbiqə daxil olmasını istənilən vaxt və hər hansı bir səbəbdən dəyişdirə və ya ləğv edə bilər. Tətbiqə daxil olma ilə əlaqədar İstifadəçi ilə Səlahiyyətli İstifadəçi arasında ixtilaf olduqda, İstifadəçi Səlahiyyətli İstifadəçinin Tətbiq və ya Məzmuna daxil olması və daxil olma səviyyəsi ilə bağlı qərar qəbul edir.
3.7 İstifadəçinin paylaşdığı məzmun istifadəçinin mülkiyyətidir və məzmun üçün bütün məsuliyyət istifadəçiyə məxsusdur. Şirkət Məzmundan istifadəçinin bu Müqaviləyə əsasən verdiyi lisenziyaya əsasən istifadə etmək hüququna malikdir. Şirkət Məzmunun və ya Məzmunun səbəb olduğu hər hansı bir itki və ya ziyana görə məsuliyyət daşımır, sadalananlardan əlavə olaraq qanun çərçivəsində, Məzmunun düzgünlüyünə, ödənişin edilməsinə və maliyyə əməliyyatlarına uyğun olaraq Şirkət heç bir məsuliyyət daşımır. İstifadəçi yalnız maliyyə əməliyyatları, vergilər və digər məsələlər üzrə müvafiq qanunvericiliyə uyğunluğunu təmin etmək üçün məsuliyyət daşıyır. İstifadəçi, Məzmunu Tətbiqdən və onun sistemlərindən tətbiq olunan qanunvericiliyin, xüsusilə maliyyə qaydalarının tələblərinə əsaslanaraq silə biləcəyini etiraf edir və Şirkət bu çərçivədə baş verə biləcək itkilər, o cümlədən itirilmiş məlumatlar üçün məsuliyyət daşımır.
3.8 İstifadəçi, Şirkətin və ya Tətbiqin üçüncü tərəf şəxslərə verilməsi halında, bu üçüncü tərəf şəxslərin kompüter və şəbəkə sistemlərinin təhlükəsizliyinə və bütövlüyünə təhlükə yaratmayacağı fəaliyyətlərdə olmayacğı, Tətbiqi ,Tətbiqin, Saytın və ya xidmətlərin təklif olunduğu digər sistemlərin işləməsinə, yaxud Tətbiq və Saytdan faydalanan digər istifadəçilərin bunlardan faydalanmasına maneə olacaq və ya bunlara ziyan verəcək şəkildə və ya yanlış istifadə etməməyi, Tətbiqin yerləşdiyi kompüter sistemlərinə və ya Tətbiqə, ona verilən icazə daxilində olmadan icazəsiz daxil olma səlahiyyətini vermeyəcəyini, Sayta Şirkətin və üçüncü şəxslərin kompüter sistemlərinə, cihazlarına və proqramlarına zərər verəcək sənədlər və ya qeyri-qanuni məzmunlar ( İstifadəçinin istifadə haqqı olmayan müəllif hüququyla qorunan və ya ticarət sirri dəyərində olan Məmunlar və digər məhsullar da daxil olmaqla) köçürməyəcəyini və yükləməyəcəyini, xidmətlərin göstərilməsində və ya saytın işləməsində istifadə olunan kompüter proqramlarını vacib istifadə üçün mütləq olaraq vacib olmadığı vaxtda dəyişdirməyəcəyini, kopyalamayacağını, uyğunlaşdırmayacağını, çap etdirməyəcəyini, mənbə kodu yaratmayacağını və ya əksinə mühəndislik prosesləri etməyəcəyini qəbul edir və öhdəsinə götürür.
3.9 İstifadəçi Tətbiqdən istifadəsinə aylıq proses və saxlanma həcmi də daxil olmaqla məhdudiyyətlərə məruz qala biləcəyini qəbul edir. Bu məhdudiyyətlər Tətbiq daxilində göstəriləcəkdir.
3.10 Şirkət əvvəlcədən xəbərdarlıq etmədən bu Sazişi və onun əlavələrini yenidən nəzərdən keçirmək hüququna malikdir və bu hüquq tətbiq olunarsa, Saytın növbəti istifadəsi ilə İstifadəçi tərəfindən müvafiq dəyişiklik ediləcəkdir. İstifadəçi bu dəyişiklikləri qəbul etmədiyi təqdirdə, bu Sazişi aşağıdakı kimi ləğv etmək hüququ qorunur.
[07:59, 05.01.2021] Şirinova Gültac: ⚖️ Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə şikayət verilməyə şamil olunan tələblər
6️⃣ Belə bir ümumi qayda mövcuddur ki, yalnız Konvensiya və ya ona dair Protokollar qüvvəyə mindikdən sonra baş vermiş pozuntularla bağlı AİHM-nə şikayət verilə bilər. Başqa sözlə, AİHK və onun Protokolları həmin aktların müvafiq dövlət üçün qüvvəyə minməsindən əvvəl pozuntulara tətbiq olunmur. Buna nümunə kimi Perçonokun Azərbaycana qarşı işi və AİHM-nin çıxardığı qərarını (2003) misal göstərmək olar.
Bununla yanaşı, sözügedən qaydadan bir mühüm istisna vardır, bu da insan hüququnun pozulması faktının davam etməsidir (məsələn, şəxs qanunsuz məhrum edildiyi mülkiyyətdən indi də istifadə edə bilməməsi və s.). Belə olan hallarda Məhkəmə şikayəti öz icraatına qəbul edəcəkdir.Yeri gəlmişkən, məhz bu müddəaya söykənərək, Ermənistandan və Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindən qovulmuş soydaşlarımızın hüquqları Ermənistanın Konvensiyanı və ona dair Protokolları ratifikasiya etməsindən xeyli əvvəl pozulmasına baxmayaraq bu dövlətə qarşı iddia qaldırmaq olar. Ona görə ki, bu insanların mülkiyyət hüququ hələ də pozulmaqda davam edir.
7️⃣ Şikayət anonim olmamalıdır. Şikayətin anonim olmasının yolverilməzliyi şərtinin mövcudluğu müraciət edən fərdin Avropa Məhkəməsindən şəxsiyyətinin ictimaiyyətə açıqlanmamasını xahiş etmək hüququnu istisna etmir. Belə halda Avropa Məhkəməsi adətən çıxardığı məhkəmə qərarlarında müraciət edən şəxsin adını göstərməməyə çalışır.
8️⃣ Eyni şikayətin başqa beynəlxalq nəzarət orqanına verilməməsi. Fərdin bir-birindən müstəqil olaraq fəaliyyət göstərən bu hər iki orqana ardıcıl olaraq müraciət etmək imkanı var. Lakin Avropa Məhkəməsinə edilmiş fərdi şikayət başqa bir beynəlxalq nəzarət orqanının icraatında olan müraciətlə mahiyyət etibarilə eyni olmamalıdır.
9️⃣ AİHM- nə verilmiş şikayət kifayyət qədər tutarlı faktlara söykənməli və əsaslandırılmalıdır, əks tədqirdə Məhkəmə işi öz icraatına götürməyərək geri qaytaracaqdır.
🔟 Ərizəçi şikayət vermək hüququndan sui-istifadə etməməlidir.
Bu şərtlərdən biri yerinə yetirilmədikdə, ərizələr icraata qəbul olunmur.
Xüsusi qeyd: 2012-ci ildə AİHK-na edilmiş 15 saylı Protokol Məhkəməyə şikayət verilmə müddəti ilə bağlı aşağıdakı dəyişikliyi nəzərdə tutur: Avropa Məhkəməsinə _şikayət müddətini 6 aydan 4 aya endirir.
[08:01, 05.01.2021] Şirinova Gültac: Hansı işçilər öz arzularına uyğun vaxtda əmək məzuniyyəti götürə bilər?
Cavab: Əmək qanunvericiliyində 14 yaşınadək 2 və daha çox uşağı olan yaxud sağlamlıq imkanları məhdud uşağı olan qadınlara, 16 yaşınadək uşaqları təkbaşına böyüdən valideynə və ya qəyyuma əmək məzuniyyətinin onaların öz arzusuna uyğun olan vaxt üçün təyin edildiyi əksini tapır.
Həmçinin hərbi qulluqçunun arvadı, əlillər, müharibə veteranları, Çernobil AES-də qəzanın nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı radioaktiv şüalanmaya məruz qalaraq sağlamlığı pozulmuş və ya şüalanma xəstəliyinə düçar olmuş şəxslər, yaşı 18-dən aşağı olan işçilər, işləməklə yanaşı təhsil alan şəxslər də arzularına uyğun olaraq onlar üçün ilin əlverişli vaxtında məzuniyyətə buraxılırlar. Dövlət qarşısında xüsusi xidmətlər göstərmiş vətəndaşlara da özləri müəyyən etdikləri vaxtda məzuniyyətə çıxmaq hüququ verilir.
Müəssisədə işlədiyi müddətdən asılı olmayaraq işçinin arzusu ilə əmək məzuniyyəti həyat yoldaşının hamiləliyə və doğuşa görə məzuniyyətdə olduğu dövrdə verilə bilər.
6️⃣ Belə bir ümumi qayda mövcuddur ki, yalnız Konvensiya və ya ona dair Protokollar qüvvəyə mindikdən sonra baş vermiş pozuntularla bağlı AİHM-nə şikayət verilə bilər. Başqa sözlə, AİHK və onun Protokolları həmin aktların müvafiq dövlət üçün qüvvəyə minməsindən əvvəl pozuntulara tətbiq olunmur. Buna nümunə kimi Perçonokun Azərbaycana qarşı işi və AİHM-nin çıxardığı qərarını (2003) misal göstərmək olar.
Bununla yanaşı, sözügedən qaydadan bir mühüm istisna vardır, bu da insan hüququnun pozulması faktının davam etməsidir (məsələn, şəxs qanunsuz məhrum edildiyi mülkiyyətdən indi də istifadə edə bilməməsi və s.). Belə olan hallarda Məhkəmə şikayəti öz icraatına qəbul edəcəkdir.Yeri gəlmişkən, məhz bu müddəaya söykənərək, Ermənistandan və Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindən qovulmuş soydaşlarımızın hüquqları Ermənistanın Konvensiyanı və ona dair Protokolları ratifikasiya etməsindən xeyli əvvəl pozulmasına baxmayaraq bu dövlətə qarşı iddia qaldırmaq olar. Ona görə ki, bu insanların mülkiyyət hüququ hələ də pozulmaqda davam edir.
7️⃣ Şikayət anonim olmamalıdır. Şikayətin anonim olmasının yolverilməzliyi şərtinin mövcudluğu müraciət edən fərdin Avropa Məhkəməsindən şəxsiyyətinin ictimaiyyətə açıqlanmamasını xahiş etmək hüququnu istisna etmir. Belə halda Avropa Məhkəməsi adətən çıxardığı məhkəmə qərarlarında müraciət edən şəxsin adını göstərməməyə çalışır.
8️⃣ Eyni şikayətin başqa beynəlxalq nəzarət orqanına verilməməsi. Fərdin bir-birindən müstəqil olaraq fəaliyyət göstərən bu hər iki orqana ardıcıl olaraq müraciət etmək imkanı var. Lakin Avropa Məhkəməsinə edilmiş fərdi şikayət başqa bir beynəlxalq nəzarət orqanının icraatında olan müraciətlə mahiyyət etibarilə eyni olmamalıdır.
9️⃣ AİHM- nə verilmiş şikayət kifayyət qədər tutarlı faktlara söykənməli və əsaslandırılmalıdır, əks tədqirdə Məhkəmə işi öz icraatına götürməyərək geri qaytaracaqdır.
🔟 Ərizəçi şikayət vermək hüququndan sui-istifadə etməməlidir.
Bu şərtlərdən biri yerinə yetirilmədikdə, ərizələr icraata qəbul olunmur.
Xüsusi qeyd: 2012-ci ildə AİHK-na edilmiş 15 saylı Protokol Məhkəməyə şikayət verilmə müddəti ilə bağlı aşağıdakı dəyişikliyi nəzərdə tutur: Avropa Məhkəməsinə _şikayət müddətini 6 aydan 4 aya endirir.
[08:01, 05.01.2021] Şirinova Gültac: Hansı işçilər öz arzularına uyğun vaxtda əmək məzuniyyəti götürə bilər?
Cavab: Əmək qanunvericiliyində 14 yaşınadək 2 və daha çox uşağı olan yaxud sağlamlıq imkanları məhdud uşağı olan qadınlara, 16 yaşınadək uşaqları təkbaşına böyüdən valideynə və ya qəyyuma əmək məzuniyyətinin onaların öz arzusuna uyğun olan vaxt üçün təyin edildiyi əksini tapır.
Həmçinin hərbi qulluqçunun arvadı, əlillər, müharibə veteranları, Çernobil AES-də qəzanın nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı radioaktiv şüalanmaya məruz qalaraq sağlamlığı pozulmuş və ya şüalanma xəstəliyinə düçar olmuş şəxslər, yaşı 18-dən aşağı olan işçilər, işləməklə yanaşı təhsil alan şəxslər də arzularına uyğun olaraq onlar üçün ilin əlverişli vaxtında məzuniyyətə buraxılırlar. Dövlət qarşısında xüsusi xidmətlər göstərmiş vətəndaşlara da özləri müəyyən etdikləri vaxtda məzuniyyətə çıxmaq hüququ verilir.
Müəssisədə işlədiyi müddətdən asılı olmayaraq işçinin arzusu ilə əmək məzuniyyəti həyat yoldaşının hamiləliyə və doğuşa görə məzuniyyətdə olduğu dövrdə verilə bilər.
🇦🇿 BAYRAĞIM 🇦🇿
Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz...
Məmməd Əmin Rəsulzadə
Həsrət ilə xəyallarda alışdığım, yandığım,
Gecə-gündüz min hicr ilə məhəbbətlə andığım,
Vüsalını uyğularda cəfalarla sandığım,
Fırtınalı nəhrlər tək coşub-daşan bayrağım,
O əzablı tale ilə qardaşlaşan bayrağım.
Başın üstə fəlakətlər əsib keçdi yel kimi,
Qabarman da, çəkilmən də dağdan aşan sel kimi,
Taleyin də dərdli imiş bu bəlalı el kimi,
İldırımlar başın üstən çaxıb keçdi, bayrağım,
Bəxt ulduzu göylərindən əsib keçdi, bayrağım.
Yetmiş ildə yağıların əyib bükdü belini,
O əzablı hekayətin yandırdıqca elini,
Bağladılar min bir yerdən qıfıl ilə dilini...
Haqq, ədalət döyülsədə bükülmədi, bayrağım,
Millət qanı nahaq yerə tökülmədi, bayrağım!
Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz...
Məmməd Əmin Rəsulzadə
Həsrət ilə xəyallarda alışdığım, yandığım,
Gecə-gündüz min hicr ilə məhəbbətlə andığım,
Vüsalını uyğularda cəfalarla sandığım,
Fırtınalı nəhrlər tək coşub-daşan bayrağım,
O əzablı tale ilə qardaşlaşan bayrağım.
Başın üstə fəlakətlər əsib keçdi yel kimi,
Qabarman da, çəkilmən də dağdan aşan sel kimi,
Taleyin də dərdli imiş bu bəlalı el kimi,
İldırımlar başın üstən çaxıb keçdi, bayrağım,
Bəxt ulduzu göylərindən əsib keçdi, bayrağım.
Yetmiş ildə yağıların əyib bükdü belini,
O əzablı hekayətin yandırdıqca elini,
Bağladılar min bir yerdən qıfıl ilə dilini...
Haqq, ədalət döyülsədə bükülmədi, bayrağım,
Millət qanı nahaq yerə tökülmədi, bayrağım!
foto
ŞƏHİDİM...
Meydanlara ilk özünü yetirən ,
Ürəklə döyüşə gedən şəhidim.
Neçə ev-ocağa atəş düşürən,
Üçrəngli bayrağa, bürünən şəhidim...
🇦🇿🇦🇿🇦🇿
Düşmən gülləsinə köksünü gərən,
Qanıla torpağı suvaran, şəhidim.
Vətəni üğrüna ,canını verən,
Gözünü qırpmadan ölən şəhidim...
🇦🇿🇦🇿🇦🇿
Meydanda namərdcə,vuruşmaq olmaz,
Kişilik məktəbi ,olan şəhidim.
Xainin etdiyi ,məşhərə qalmaz,
Mübarizdən ,örnək alan şəhidim...
🇦🇿🇦🇿🇦🇿
Qəlbindəki vətən sevgisi sönməz,
Ananın ürəyinə ,dağ çəkən şəhidim
Vətənim bölünməz,şəhidim ölməz,
Ölümü ilə olməz olan şəhidim...
🇦🇿🇦🇿🇦🇿
Sağ qalanlar qazı,ölənlər şəhid,
Zülmətə işıq çiləyən ,şəhidim.
Yerini tutur,yüz-minlərlə igid,
Qeyrət tacım,uca zirvəm şəhidim...
🇦🇿🇦🇿🇦🇿
Ey xalqım,millətim sağ olsun başın,
Qürurum,iftixarımız şəhidim.
Sevinir alınan torpağın ,daşın,
Al qanıla, tarix yazan şəhidim...
🇦🇿🇦🇿🇦🇿
Süleymanova Ümmü..
17.10.2020
Qarabağdan son namə: Mən Azərbaycanam ! (Esse)
Öz sərinliyi və rəngarəngliyi ilə, bütün fəsillərdən seçılən payız fəslində salamlayıram ,bir parçası olduğum Azərbaycanı...Necəsiniz mənsiz?28 ildir ki,Səndən ayrı qalmışam.Bu mənim, Sənə neçənci məktubumdur ,bilmirəm...İtirmişəm sayını...
Bu illər ərzində ,ayriliq mahnısı pərişan halımın həmdəmi olub.Mənim Sənsiz nələr keçirdiyim,həsrətdən necə qıvrıldığım, bu mahnının sətirlərinə hopub.
Fikrindən, gecələr yata bilmirəm,
Bu fikri başımdan ata bilmirəm.
Neyləyim ki,sənə çata bilmirəm,
Ayrılıq ayrılıq ,aman ayrılıq!
Hər bir dərddən olan, yaman ayrılıq!
Hisslərim mənə deyir ki,bu məktubum ,sonuncudur,bu payız,başqa payız olacaqdır...O payız ki,bitirəcək ayrılığı,qovuşduracaq məni Sənə.Bütöv Azərbaycan olacaqsan!
Bilirəm ki,mənə qovuşmaq üçün can atırsan!Ayrılığın bitəcəyindən ümüdimi üzərkən,son olanlar ümid çiçəymi yenidən cücərtdi.
30 ilə yaxındır ki,qoparıblar məni Səndən...Bir körpəni ananın,isti qucağından qoparan kimi...Bu illər ərzində bilirsən ki,Səndən çox incidim,çarəm məktub yazmağa çatdı...Məktublarıma da susdın,cavabsız buraxdın!!Aldatdı ,ermənpərəst ölkələr Səni...Uzatdılar ayriliğı ifadə edən, illərin sayını.Bağrımı dəldi,yağıların təpik izləri...Qəlbən incidim,məni düşmən əlində qoyub gedənlərə,Sənə...Məgər vətənsiz ,vətən olardı?Məgər mən sənin, bir parçan deyildim ?Şəhid oldu çiçəyin...Xarı Bülbülü düşmən ayaqları əzdi,tapdaladı...Övladlarının tərk edilmiş yurd-yuvaları dağıdıldı,yandırıldı...Mədəniyyət beşiyi olan Şüşasız necə mədəniyyətini,musiqini inkişaf etdirdin axı sən,Azərbaycanım?...Bir hissən məhbusda olarkən, necə azad oldun Sən?
Çal – çağır, toy- düyün səsi qulağıma gəldikcə,təəccüblənirdim...Sənin bu laqeydliyinə,mənim yoxluğuma olan soyuqqanlığına dözə bilmirdim. Toyda ,el şənliklərində” Qarabağ” mahnısının səsi qulağıma gələndə ,yaralı qəlbim qanayırdı...
Tar- çamanda dil açan,
Canım – gözüm Qarabağ!
Səndə ürək, məndə can,
Şirin sözüm Qarabağ!
Axı mənsiz,mən düşmən tapdağında olarkən,qız – gəlinin, düşmən əlində olarkən,uğrumda şəhid olan, oğullarının ruhları rahatlıq tapmayarkən necə belə oxuya bilərdin? Mən əzilərkən ,Sən dikəldin,inkişaf etdin...Mən talan olurkən ,kənardan yad-yalan kimi necə baxa bildin?İncitmədi səni Səxavətin,Qədirin, Seyidin , Cabbarin ruhu? Nədən Bülbülün ,Nətavanın güllələnmiş heykəli dil açmadı? Mənim qalalarım yada məxsus olarkən,dağılmış məscidlərdə donuz saxlarkən necə belə soyuqanlı ola bildin?
Özümün yanmağını bilmədim, mən Sənin laqeydliyinizə yandım .Məscidlərində azan səsi yerinə donuz səsi gəldi ... Talanan yurd , əzilən gül ,dağılan evlər və hasarlar, təhqir olunan məzar daşları heç nə demədi Sənə? ...
Mən illər ərzində bu inciklə yaşadım ,bağışla ki, sənin haqqında belə düşünmüşəm...Daha yaz bilmirəm kövrəldim...Həsrətdən üzülmüş ürəyim əsir...Sözüm bitməsə də,dayanmaq məcburiyyətindəyəm...Yazmağı dayandırarkən,nisgilli qəlbimə dərman olan bir mahnı könlümdən keçdi...Bilirsən hansı mahnı ?Alim Qasımovun ifasın da “Xatirədir “mahnısı...Bu ifa da¸kədərli halımın həmdəmidir.
Niyə yanır bu ocaq,.
Yanıb külü qalacaq.
Bilmirəm nə olacaq?
Olanı xatirədir !
Məktubumu davam etmək məcburiyyətindəyəm...Bu illər ərzində ,yarımçıq qalan məktublarım da olub...Məktubumun bu hissəsində ayrılıqdan nisgildən deyil,keçirdiyim ümid və sevinc hisslərimdən yazacağam...Bu səhər ,eşıtdim ki,müharibə başlayıb!Qəhərdən yaza bilmirəm!Bu o demək ki,işğalda olan torpaqlarını azad etmək üçün hərəkətə keçmisən!Eşidəndən gözümün yaşı dayanmır!
Dilini bilmədiyim yağılar, yaman təşvişə düşüb ...Ora- bura vurnuxurlar ...Nə edim?Əlim yox vuruşam ..Vuruşam ki,Sənə tez qovuşam,birləşəm.
Sinəmdə üçrəngli bayrağın dalğalancağını düşündükcə həyacanda bütün vücudum titrəyir...
Anbaan mənə yaxınlaşırsan ! Nəfəsinin istiliyini ,ayağının səsini ,köksümdə dalğalanacaq üçrəngli bayrağın fəxr hissini indidən duyuram...
Bilirsən, payız fəslindən necə zəhləm gedirdi .Ona görə dağlar daim duman olduğundan, Sənə baxa bilmirdim...Amma indi ,payızı elə çox sevdim ki...Payız mənə Səni gətirir...Payızın baharlı anları,yetim qalan ruhuma sevinc gətirir , yanan qəlbimə su çiləyir...
Üzərimdən yağı düşmənləri qovarkən,topunu , mərmini əskik etmə!Düşünmə ki ,köksümü yaralarsan...Mən Sənsiz yaralı idim,talanarkən yaralı idim...Mənfur düşmən üzərimdə rəqs edərkən,şənlənərkən əzab çəkirdim,anbaan ölürdüm...
Qarabağ Azərbaycandır !Mən Azərbaycanam! Hələ dillərdə əzbər olmuş bu ifadə,taqətdən düşmüş dizlərimə taqət, ağlamaqdan zəifləmiş gözlərimə işiq ,qollarıma güc,xəstə ruhuma sevins verdi,Səni səsləməkdən batan səsimi açdı ...
Sənsiz illərimdə Səni çox günahlandırdım.Məndən əlinizi üzdüyünüzü sandım ...Azərbaycanım,mən sənsiz, Sən mənsiz bir heç olardıq !Anasız körpə,Vətənsiz vətən kimi...Sükür ki,qovuşağıq !Daha soyuqdan büzüşüb qalmayacağam.Soyuq havalarda isti qoynunda qizinacağam..
Mənə və digər işğal olunmuş torpaqların uğrunda döyüş aparan övladlarına ,qısa və itkisiz qələbə arzu edirəm..Axi mən xanəndələr yetişdirən torpağam...Musiqi dinləmək mənə ən böyük təsəlli .İndi çox dinlədiyim mahnını Sənə ,əsgər oğullarına,və mərd əsgərləri ,vətənpərvərlik ruhunda yetişdirən analara ərmağan edirəm!
Gün deyəsən həmin gündür ay ana,
Səbirli ol,qurban olum, ağlama.
Bax səsimiz yayılıbdır,hər yana .
Qarabağdan salam var Azərbaycana !
Şusam bizi neçə ildir , səsləyir !
Çağırır ki, təkəm tez gəlin deyir.
Murov dağından, uca bir səs gəlir,
Qarabağdan salam var Azərbaycana !
Sağlıqla qal,Azərbaycanım...Tezliklə görüşənədək!
Mən Azərbaycanam! #
24.11.2020.
Şəki şəhəri.Süleymanova Ümmü
Öz sərinliyi və rəngarəngliyi ilə, bütün fəsillərdən seçılən payız fəslində salamlayıram ,bir parçası olduğum Azərbaycanı...Necəsiniz mənsiz?28 ildir ki,Səndən ayrı qalmışam.Bu mənim, Sənə neçənci məktubumdur ,bilmirəm...İtirmişəm sayını...
Bu illər ərzində ,ayriliq mahnısı pərişan halımın həmdəmi olub.Mənim Sənsiz nələr keçirdiyim,həsrətdən necə qıvrıldığım, bu mahnının sətirlərinə hopub.
Fikrindən, gecələr yata bilmirəm,
Bu fikri başımdan ata bilmirəm.
Neyləyim ki,sənə çata bilmirəm,
Ayrılıq ayrılıq ,aman ayrılıq!
Hər bir dərddən olan, yaman ayrılıq!
Hisslərim mənə deyir ki,bu məktubum ,sonuncudur,bu payız,başqa payız olacaqdır...O payız ki,bitirəcək ayrılığı,qovuşduracaq məni Sənə.Bütöv Azərbaycan olacaqsan!
Bilirəm ki,mənə qovuşmaq üçün can atırsan!Ayrılığın bitəcəyindən ümüdimi üzərkən,son olanlar ümid çiçəymi yenidən cücərtdi.
30 ilə yaxındır ki,qoparıblar məni Səndən...Bir körpəni ananın,isti qucağından qoparan kimi...Bu illər ərzində bilirsən ki,Səndən çox incidim,çarəm məktub yazmağa çatdı...Məktublarıma da susdın,cavabsız buraxdın!!Aldatdı ,ermənpərəst ölkələr Səni...Uzatdılar ayriliğı ifadə edən, illərin sayını.Bağrımı dəldi,yağıların təpik izləri...Qəlbən incidim,məni düşmən əlində qoyub gedənlərə,Sənə...Məgər vətənsiz ,vətən olardı?Məgər mən sənin, bir parçan deyildim ?Şəhid oldu çiçəyin...Xarı Bülbülü düşmən ayaqları əzdi,tapdaladı...Övladlarının tərk edilmiş yurd-yuvaları dağıdıldı,yandırıldı...Mədəniyyət beşiyi olan Şüşasız necə mədəniyyətini,musiqini inkişaf etdirdin axı sən,Azərbaycanım?...Bir hissən məhbusda olarkən, necə azad oldun Sən?
Çal – çağır, toy- düyün səsi qulağıma gəldikcə,təəccüblənirdim...Sənin bu laqeydliyinə,mənim yoxluğuma olan soyuqqanlığına dözə bilmirdim. Toyda ,el şənliklərində” Qarabağ” mahnısının səsi qulağıma gələndə ,yaralı qəlbim qanayırdı...
Tar- çamanda dil açan,
Canım – gözüm Qarabağ!
Səndə ürək, məndə can,
Şirin sözüm Qarabağ!
Axı mənsiz,mən düşmən tapdağında olarkən,qız – gəlinin, düşmən əlində olarkən,uğrumda şəhid olan, oğullarının ruhları rahatlıq tapmayarkən necə belə oxuya bilərdin? Mən əzilərkən ,Sən dikəldin,inkişaf etdin...Mən talan olurkən ,kənardan yad-yalan kimi necə baxa bildin?İncitmədi səni Səxavətin,Qədirin, Seyidin , Cabbarin ruhu? Nədən Bülbülün ,Nətavanın güllələnmiş heykəli dil açmadı? Mənim qalalarım yada məxsus olarkən,dağılmış məscidlərdə donuz saxlarkən necə belə soyuqanlı ola bildin?
Özümün yanmağını bilmədim, mən Sənin laqeydliyinizə yandım .Məscidlərində azan səsi yerinə donuz səsi gəldi ... Talanan yurd , əzilən gül ,dağılan evlər və hasarlar, təhqir olunan məzar daşları heç nə demədi Sənə? ...
Mən illər ərzində bu inciklə yaşadım ,bağışla ki, sənin haqqında belə düşünmüşəm...Daha yaz bilmirəm kövrəldim...Həsrətdən üzülmüş ürəyim əsir...Sözüm bitməsə də,dayanmaq məcburiyyətindəyəm...Yazmağı dayandırarkən,nisgilli qəlbimə dərman olan bir mahnı könlümdən keçdi...Bilirsən hansı mahnı ?Alim Qasımovun ifasın da “Xatirədir “mahnısı...Bu ifa da¸kədərli halımın həmdəmidir.
Niyə yanır bu ocaq,.
Yanıb külü qalacaq.
Bilmirəm nə olacaq?
Olanı xatirədir !
Məktubumu davam etmək məcburiyyətindəyəm...Bu illər ərzində ,yarımçıq qalan məktublarım da olub...Məktubumun bu hissəsində ayrılıqdan nisgildən deyil,keçirdiyim ümid və sevinc hisslərimdən yazacağam...Bu səhər ,eşıtdim ki,müharibə başlayıb!Qəhərdən yaza bilmirəm!Bu o demək ki,işğalda olan torpaqlarını azad etmək üçün hərəkətə keçmisən!Eşidəndən gözümün yaşı dayanmır!
Dilini bilmədiyim yağılar, yaman təşvişə düşüb ...Ora- bura vurnuxurlar ...Nə edim?Əlim yox vuruşam ..Vuruşam ki,Sənə tez qovuşam,birləşəm.
Sinəmdə üçrəngli bayrağın dalğalancağını düşündükcə həyacanda bütün vücudum titrəyir...
Anbaan mənə yaxınlaşırsan ! Nəfəsinin istiliyini ,ayağının səsini ,köksümdə dalğalanacaq üçrəngli bayrağın fəxr hissini indidən duyuram...
Bilirsən, payız fəslindən necə zəhləm gedirdi .Ona görə dağlar daim duman olduğundan, Sənə baxa bilmirdim...Amma indi ,payızı elə çox sevdim ki...Payız mənə Səni gətirir...Payızın baharlı anları,yetim qalan ruhuma sevinc gətirir , yanan qəlbimə su çiləyir...
Üzərimdən yağı düşmənləri qovarkən,topunu , mərmini əskik etmə!Düşünmə ki ,köksümü yaralarsan...Mən Sənsiz yaralı idim,talanarkən yaralı idim...Mənfur düşmən üzərimdə rəqs edərkən,şənlənərkən əzab çəkirdim,anbaan ölürdüm...
Qarabağ Azərbaycandır !Mən Azərbaycanam! Hələ dillərdə əzbər olmuş bu ifadə,taqətdən düşmüş dizlərimə taqət, ağlamaqdan zəifləmiş gözlərimə işiq ,qollarıma güc,xəstə ruhuma sevins verdi,Səni səsləməkdən batan səsimi açdı ...
Sənsiz illərimdə Səni çox günahlandırdım.Məndən əlinizi üzdüyünüzü sandım ...Azərbaycanım,mən sənsiz, Sən mənsiz bir heç olardıq !Anasız körpə,Vətənsiz vətən kimi...Sükür ki,qovuşağıq !Daha soyuqdan büzüşüb qalmayacağam.Soyuq havalarda isti qoynunda qizinacağam..
Mənə və digər işğal olunmuş torpaqların uğrunda döyüş aparan övladlarına ,qısa və itkisiz qələbə arzu edirəm..Axi mən xanəndələr yetişdirən torpağam...Musiqi dinləmək mənə ən böyük təsəlli .İndi çox dinlədiyim mahnını Sənə ,əsgər oğullarına,və mərd əsgərləri ,vətənpərvərlik ruhunda yetişdirən analara ərmağan edirəm!
Gün deyəsən həmin gündür ay ana,
Səbirli ol,qurban olum, ağlama.
Bax səsimiz yayılıbdır,hər yana .
Qarabağdan salam var Azərbaycana !
Şusam bizi neçə ildir , səsləyir !
Çağırır ki, təkəm tez gəlin deyir.
Murov dağından, uca bir səs gəlir,
Qarabağdan salam var Azərbaycana !
Sağlıqla qal,Azərbaycanım...Tezliklə görüşənədək!
Mən Azərbaycanam! #
24.11.2020.
Şəki şəhəri.Süleymanova Ümmü
ŞƏHİD ANASI !
(Şəhid oğullarımızın əziz xatirəsinə ithaf edirəm)
Günəşli bir payız günü... Gūnəşin payız şəfəqləri təzəcə yeri isidirdi.Ərrəhman sədaları ilə ,bir tabut ciyinlərdə gedirdi.Bir gün əvvəl oğlu, şəhid olmuş ananın tabutu idi ,bu tabut..Šəhid oğluna qovuşmaģa gedirdi ,şəhidin şəhid anası...
Analar saç yorub, şivən qopardı,
Onların naləsi, göylərə çatdı.
Ana ruhu, şəhid ruhlar içində,
Təbiət qəmə batdı,ahlar içində...
Dünyaya oğul gətirib,övladını vətənə ,torpağa sevgi ilə böyüdən və bir gün əvvəl bircə oğlunu üçrəngli bayraqlarla torpağa tapşıran Lalə ana idi,bu ana…Bala acısına davam gətirməyən ,parçalanmış ürəyi ilə son mənzilə yola düşürdü…
Payız , yenicə qədəm qoysa da ,havaların isti keçməsi yayı xatırlardırdı.Havanın belə isti keçməsi ,hamı kimi lalə ananın da ürəyincə idi.Bu payız,hamı kimi Lalə anaya da,fərqli gəlmişdi. Bir neçə gündür ki,televizor qarşısından ayrıla bilməyən ana ,evdə qərar tuta bilməyib,həyətə çıxdı.Nəinki ev,həyət,bütün dünya ona sıxıcı və dar gəlirdi.Həmişəki kimi ,dua üçün ,əllərini göyə açıb ,başını havaya qaldıranda ,ürəyi sancdı.Səmada böyük qara bulud topası, olduğunu fərq etdi ,biixtiyar edəcəyi duanı ,dilindəki dua əvəz etdi:
- Allahım sən böyüksən,sən hər şeyə qadirsən! Yağışını,küləyini ,selini saxla!Saxla ki,səngərdəki balalarım batmasınlar!Buludunu dağıt,leysanını saxla!Üşüməsin balalarımız!Silah tutan əlləri soyuqdan titrəməsin !Allahım,torpağıma su çiləmə,batmasın əsgərimin dağa qalxan çəkmələri !Tanrım ,soyuğunu,boranını ləngit bir az,üşüməsin haqq və vətəni uğrunda vuruşan bəndələrin!Allahım ,sevgini onlardan əskik etmə!Sən ədalətlisən! Vətənimin oğulları ,haqq üğrunda,qədimi torpağı uğrunda döyüşürlər.Qoyma ki ,zalım düşmənin gülləsinə tuş gəlsinlər.-Lalə ana əlinin arxası ilə gözünün yaşını silib ,duasina davam etdi.-Yerin -göyün təlk sahibi ! Mənim övladım olmaqla,hər kəsin ovladını hifz et!Sənə slğınmışam..Sənə açılan əllərimi geri çevirmə.Mehmanım gələn günü ,qurban kəsib ,uşaq evindəki kimsəsiz uşaqlara, əllərimlə yedirəgəyəm.Mehmanımla ,sevdiyi ilə birgə…
Lalə ana ,başını səmaya qaldırıb ,hələ də görünən buluda baxıb ,sanki biri ilə danışırmış kimi yavaşca dilləndi:
Yağma yağış ,hələ dayan ,
Səngərlərdə əsgərim var.
Qarlı qışım,bir az yuban ,
Alınmamış torpağım var !
Hələ ali məktəbdə oxuyanda ,Mehmanın,qonşu Nazim kişinin qızı Sevgidə , gözü olduğunu çoxları bilirdi. Mehman hərbi xidmətdən gələndən bir müddət sonra, Sevginin “hə”sini , aldılar !
Lalə ana , fikrə dalaraq , Mehmanı isti yuvasından qoparan o günü ,yanağında donmuş göz yaşı ilə xatırladı…Rəngarəngliyi ilə təbiətə gözəllik verən payızın ilk günləri…Mehmanın hərbi xidmətdən qayıtdığı , bir neçə ay idi.
Günəşli payız səhəri…Goy otların üzərində parlayan şehlər ,Lalə ananın diqqətini cəlb etmişdi ,Necə də təbii və gözəl görünürdü ,Sanki qulaqdan sırğa asılmışdı.Lalə ana ,bu gözəlliyi pozmaq istəməsə də məcbur idi,axı inək üçün ot bicsin… Mehmanin anasını qəfildən səsləməsi, ananı təbiətlə baş-başa qalmaqdan ayırdi:
-Ana ,ay ana !Tez mənə bir loxma çörək ver,şəhərə gedirəm.
Lalə ana təəccüblə soruşdu:
-Nə əcəb ?
-Hərbi komisarlığa çağırblar!
Lalə ana sual vetməyə davam etdi:
-Ay bala,niyə?Yeni gəlmədin?
-Ay ana,suallar verincə,yemək ver ,tələsirəm..
Bir neçə saat keçməmiş ,Mehman şəhərdən qayıdıb gəldi.Atası Vüqar kişi də yanında idi,çox fikirli görünürdü,Atanın fikirli və narahat olması,ananın diqqətindən qaçmadı.Amma sualı, Mehmana verdi:
-Oğul,Mehman!,Nə dedilər ?
Mehman ,atası Vüqar kişiyə baxdı.Vüqar kişi,Mehmanın çiyninə əlini qoyub ,dedi:
-Gör nə qədər yaxşı xidmət edib ki,oğlunu yenidən çağırıblar .Və əlavə etdi:-Mehmanı 5-10 günlük hərbiyə çağırıblar!
Lalə çörək doğraya- doğraya , yarizarafat –yarıgerçək dilləndi
--Ot kökü üstündə bitər ,sənə şəkib də…Camaat 1-2 əsgərlik edəndə ,sən 5 il etmisən!
Vüqar kişi ,dərin fikrə gedərək,cavab verdi:
--Hə Lalə…Məcbur idim .Vətənimin dar günündə ,evdə otura bilməzdim.
Mehman başını qaldırıb , atasına elə fəxrlə baxdı ki...Özündən asılı olmayaraq,dodaqaltı pıçıldadı:
--İnşallah,yarımçıq qoyduğunuz işi, biz tamamlarıq!
--İnşallah!—Vüqar kişi ilə Lalə ana əllərini göyə açaraq ,birsəslə dua etsələr də,narahat baxışlarla bir-birinə baxdılar .
Lalə ana sankı,yuxudan ayıldı:
--İndi bu nə demək ?Yoxsa ,cəbhəyə gedirsən?
Lalə ana narahat baxışlarla əvvəlcə oğluna ,sonra ərinə baxdı.Vüqar kişi ,üzünü anaya tutub ,gülərək dedi:
-Sənə tam aydın şəkildə deməsək,suallarından çətin qurtararıq.Ay qız,Mehmanın sumkasını yığ,səhər gedir.Narahat olma ,demirəm bir neçə günlük gedir..Vüqar kişi,nigarançılığı aradan qaldırmaq məqsədi ilə ,gülərək əlavə etdi:
-Hərbi xidmətdən 10 gün tez gəlib ,o borcu verməyə gedir...Daha sual vermə ay Lalə, yaxşısı budur sən hazırlığını gör!
O gün,Lalə ana, daxilində nəyinsə qırıldığını hiss etsə də,bildirməmək üçün dillənmədi…
Mehman yeməyini tələ yeyib ,sürətli addımlarla pilləkəndən düşdü.Həyətlərini bəzəyən güllərdən ,ən ətirlisini seçib üzərək ,köynəyinin cibinə sancdı və həyət qapısından çıxanda ,başını geri çevirib yüksək səsl bildirdi:
--Darıxmayın !İndi gəlirəm.
Mehmanın bu hərəkəti, Lalə ananın yadına ,Mehmanın hərbi xidmətdən gəldiyi ilk günləri saldı. İndiki kimi yadında idi:
Hərbi xidmətdən gəldiyi 5 gün idi.Lalə ana həyətdə yun çırpırdı.Mehman pilləkənlərdən sürətlə düşəndə,Lalə ana səsə başını çevirib baxdı,Mehman sıliqəli geyinmişdi.Pilləkənin sağındakı divardakı güzgüyə baxıb , saçını əli daradı və sevinclə güllərə tərəf getdi.Anasına baxıb , bərkdən dedi :
--Nə gözəl güllərin var,ay ana!- böyük açmış bir gülü qopartdıb,qoxladı,gülün xoş qoxusunu ciyərinə çəkib əlavə etdi:
--Nə gözəl ətri var!Gül- gülə yaraşır ,hə ana?
Lalə ana xoşbəxtliklə gülümsədi ,cavab vernəyə macal tapmamış,Mehmanın zəif tonla zümzümə etdiyi mahnı ,həyətə yayıldı:
Ay ana ,ay ana ,dostum evlənir,
Bir gözəl,bir gözəl çiçək dərir .
Anacan ,mənim də gözüm,
Qonşuda,qonşuda bir çiçək görür...:
Mehman qapıya çatanda başını geri çevirib ,sevincli və yüksək səslə əlavə etdi:
--Anacan,özün fikirləs!...—Sanki ürəyindəkini anasına çatdırmaq istəyirdi..
Lalə ananı dərin düşüncəyə dalmışdı.Xəyal onu geri,Mehmanın hərbi xidmətdən qayıtdığı günlərə götürmüşdü.
Vüqar kişi Mehmanın arxasınca başını yelləyib ,gülümsündü.Əlini yalayan öküzün başını tumarlayaraq dedi:
-Allah qoysa qayıdar ,xeyirli toyunu edərik! Elə bu öküzü də ,Mehmanın toyu üçün niyyətlənmişəm.
Vüqar kişi ,Lalə anadan səs çıxmadığını hiss edib, təəcüblə anaya baxdı.Lalə ananın baxışı ,qapıya dikilib qalmışdı.Lalə ana başını şevirdi ,baxışlarını gizlətsə də ,Vüqar kişi onun gözlərindəki, kədərə çulğalanmiş sevinci gördü .Vüqar kişi Lalə ananı ,düşuncəli halından ayırmaq üçün səsinin tonunu qaldırdı:
--Ay arvad,burdasan?Sənləyəm ...Deyirəm ,Mehman daha üzə durub.Baş –göz etmək lazımdır.əlavə etdi -Vüqar kişi əlini yalayan öküzün başını sığallayaraq ,əlavə etdi:-Bu öküzü də toyuna kəsərik!
Lalə ana dərindən köks ötürərək , əlini səmaya açıb:
-Allah qoysa ,ay kişi...Allah muradına çatdırsın!
Çöx keçməmiş Mehman, pərt halda döndü və həyətə girər–girməz xəbər aldı:
-- Ay ana,Nazim dayıgildən xəbərin yoxdur?Haradırlar?Qapıları bağlı idi .
Lalə ana ,xəbəri olmadığını bildirdi. Özünü sual verməmək üçün , saxlamağa cəhd etsə də,dodaqaltı qımışıb, marağını bildirdi:
--Mehman, oğul,nə bərk lazım olub ?
--Ehh ana …Yenə sual ?-Gülərək əlavə etdi –Nazim dayını görəcəkdim.Axı səhər tezdən gedəcəyəm...
Lalə ananın üzündəki təbəssmü bir anda ayrılıqdan ,nigaranşılıqdan xəbər verən dərin kədər əvəz etdi...
O gecə,Lalə ana gözünü yuma bilmədi...Yeganə gecə idi ki,bitməsini istəmirdi .Tək sabah idi ki,açılmağını istəmirdi...Səbəbi nə idi axı?Nə idi axı, qəlbini bu qədər sıxan? Nə idi axı bu gedişi, başqa gedişlərdən fərqləndirən ? Mehman illərdir ki, evdən ayrı qalıb...Heç bir gedişi ,onu bu qədər narahat etməmişdi...
Gecə çox narahat olan Lalə ana ,obaşdan yerindən qalxdı.Hazırlıq görməyə əli getmirdi.Özünü qınaya –qınaya ,göz yaşını daxilində boğaraq ,Mehmanı yola salmağa hazırlıq görürdü...Əlləri titrəyir,sinəsində səsi boğulurdu...Bunu hiss etməmək mümkün deyildi.Mehman anasını, bu vəziyyətdən çıxarmaq üçün ,süfrə başından ayağa qalxaraq ,anasını qucaqlayaraq sinəsinə sıxdı:
--Anam ,canım mənim !Hazırlığını gör!Qayıdıb gələn kimi...-qızardı,arxasını deməyə ar etdi...
Lalə ana,əllərini göyə açdı:
--Amin ! İnşallah!
Lalə ana ,Mehman gedəndən saatlarla özünə gəlmədi.Vüqar kişi çox narahat olduğundan , onunla hərbi komissarlığa getmişdi.Lalı ana ,Mehman yenicə ayrılsa da,qoxusu,ətri üçün darıxdı.Yatdığı çarpayıya sarılaraq, balıncı qucaqladı...Və balıncın altında, əlinə nə isə dəydi.Qatlanmış, kağız parşası...Bir an belə düşünmədən açdı.Tərəddüd etmədən oxumağa başladı.
Salam Sevgi! Gedişim qəfildən oldu.Çox çalışdım səni görüm ,olmadı.Hardasan bilmirəm..Hətta yazdığım mesajları , belə oxumadın!Bu məktubu yazdım ki,bir yolunu tapıb verəm...O da olmadı...Deyəcəksin ki,nədən mesaj kimi yox,belə vərəqə yazmışam?Inan Sevgi ,bu sualın cavabını özüm də bilmirəm .
Ay Sevgi,deyirəm imkan düşmüşkən , ürəyimi boşaldım.Nə isə, bu gediş başqadır...Axı nə qədər torpaqlarımız işğal altında qalacaq?Nə qədər ,o cəlladlar mundar ayaqları ilə ,müqəddəs torpaqlarımızı əzəcəklər Qisaslar yerdəmi qalacaq! Əsla!Şuşamızın gözü yoldamı qalacaq Mümkünsüz!Axı nə qədər ,torpaqlarımız uğrunda canından keçmiş şəhid qardaşlarımızın ruhları rahatlıq tapmayacaqlar? O mənfur düşmənlər, bizim dədə -baba yurdumuzda yallı gedirlər! Buna dözməkmi olar ? Olmaz!Olmaz ay Sevgi!!
Yadına gəlir! Sənə , söz arası demişdim. Düzdür görməmişəm.Amma haqqında çox eşitmişəm.Xarı bülbül.Deyirlər məskəni Şuşanın Qızıl Qayası...Bax ,Xarı Bülbülü oradan dərib ,saçına sancmaq ən böyük arzum...Arzumun dalınca gedirəm Ay Sevgi..Ürəyimə damıb...Yuxuda da görmüşəm...Hələ əsgərlikdə olanda...
Artıq Lalə ana göz yaşından, məktibu oxuya bilmirdi.
Nə düşündüsə,əlində məktubla ,evdən çıxanda ,taqətsiz halda divara söykəndi və sürüşüb çöməldi.Oxuduğu sozlər qanına qarışıb , bütün vücudunu sixsa da , özünü danlamağa da güc tapdı...Axı bu məktub mənə deyil! Mehmanım sevdiyinə-Sevgiyə yazıb..Hisslər bir – birinə qarışmışdı.Dərin kədər, nisgil,böyük narahatçılıq,bir də vicdan əzabı,xəcalət!Göz yaşı yanağından süzülüb paltarının yaxasını islatmışdı.İkiyə qatlanmış cüt vərəği sinəsinə sıxmışdı...Bu anlarda çox sual keçdi ağlından..Oxusunmu,ya məktubu ünvanına çatdırsınmı? Niyə yazıb?Nədən telefona yox, vərəqə yazıb? Nədən bura qoyub , verməyib?Axırıncı sualını özü cavablandırdı: —Getdi , amma evdə olmadı da...
Çox çıxılmaz ,kədərli anı olsa da,məktubu oxuduğu üçün özü – özündən utanırdı.Qərar verdi.Düz olmasa da, Sevgini çağırım bura...Abır – həya etsə də...Deyim vəziyyəti,çatdırım halımı...Məktubu özümdə olmadığımdan,Mehman üçün çox narahat olduğum üçün oxuduğumu anladım...Axı ona aid olan hər bir şey mənə maraqlı .Lazım bilsə, gerisini özü oxuyar.
Lalə ana düşündüyünü etdi.Sevgi hədddindən çox sıxılsa da,məktubun gerisini ana üçün oxumağa qərar verdi.Bəli ,bu Sevgi üçün çox çətin idi.Hər şəhətdən...Sevgi ,titrək ,kədər seziləcək səslə məktubun davamını oxuyurdu :
Sevgi ,hər bir əsgər kimi ,mənim də arzum,işğalda olan torpaqlarımızın işğaldan azad olması idi.Yeganə gözlədiyimiz Ali Baç Komandanın əmri idi.O qədər bu əmri gözləyirdik ki, yuxuda belə savaşda olurduq. Yadımdadır yay idi..Hərbi xidmətimin müddətinin bitməyinə bir aya yaxın qalmışdı...Hərbi hissənin həyətindəki oturacaqda uzanıb ,ulduzlara seyr edərək düşünürdüm.Əsirlikdə qalan torpaqlarımız,el- obamız,bütün əsgərlər kimi mənim də yadımdan çıxmırdı. Bircə Şuşaya bayrağımız sancılsaydı..Torpaqlarımız azad olsaydı .Onda bir millət olaraq , mənən rahat olardıq!Narahat düşüncə ilə ,neçə yuxuya getdiyimi bilmədim...Hərbi hissəmiz Şuşanın ən gözəl məkanında idi...Sanki bir cənnət...Çəmənlik...Ha göz gəzdirirəm Xarı bülbülü görmürəm...Bu arada da düşünürəm ki,axı burada ermənilər olur...Bizim hissə necə burada yerləşə bilər?...Amma ,yenə də gözüm Xarı Bülbülü axtarır ...Yoxdur...Birdən ayağım daşa ilişir .Daş çevrilir...Altdan bir saralmış dəftər vərəqi çıxır...Dizimi yerə qoyub qatlanmış vərəqi götürdüm. Məktub idi...
Məktubdakı yazılar zorla oxunurdu :Mən daha sizlərə salam vermirəm...Bilirsiniz bu neçənci məktubum?...Düz 28 ildir yazıram...Eşitmirsiniz səsimi?...Necə qıydınız mənə?...Bülbülsüz çiçək olurmu?...Axı mən sizsiz bir heçəm...Bilirsiniz başıma nələr gəldi? Sizlər məni qoxlarkən,sinənizə,qızlar saçına taxarkən,pis insanlar məni harada gördüsə ,mundan ayaqları ilə əzdi,məhv etdi ..qopardılar sinəmdəki bülbülü.Ləçəklərimi bir – bir amansızca çıxartdılar,bəzən bütünlüklə əzdilər.Ləçəyimə qan sıçrayan vaxtlar da oldu...Sizlərin qanı...O gün mənim üçün çox dəhşətli oldu .Söz verdim ki,açmayağam.Düşmən üçün bəzəməyəcəyəm çölü-çəməni...Mən sizlər kimi etibarsız olmadım...O,pis insanlar üçün açmadım...Bildim ki,siz məni olduğunuzu köç etdiyiniz yerlərdə bitirmək istədiniz...Daşımaq istədiniz,gözəlliyimi,qoxumu...Amma dönük deyiləm...Mən hər məktubumda yazmışam.Yenə deyirəm.Mən sizi ,öz doğma elimdə,torpağımda,vətənim Şuşada gözləyirəm...Artıq dözə bilmirəm...Səbir kasam dolub..Əlim olsa vuruşaram ki,sizə qovuşam...Doğmalarım,canlarım,sizləri gözləyirəm...Tez gəlin!Qovun bu mundarlar!ı...Gec qalsanız,məni tapmayacaqsınız!!!!!
Məktubu bir də oxumaq istəyirdim,amma bacarmırdım.Sevgi,deyirlər yuxunun rəngi olmaz,amma mənim gözümdən yaş rəngli, al- qırmızı, qan rəngində idi ...Məktub əlimdə Xarı Bülbülə dönmüşdü...Amma qan rəngində...üstündə yaş damlaları...Qəlb parçalayan,illərin həsrətini özündə çəmləşdirən,umu-küsülü yuxudan,əsgər yoldaşım Eminin səsinə oyandım.
--Ay Mehman ,ay qardaş, burada niyə yatırsan ?-Qayğıkeşliklə iradını bildirdi—Axı soyuqlayarsan!
Emin ,mənim ağladığımı hiss etdi...Qaranlıq olduğundan,gözümün yaşlı olub- olmadığını əli ilə yoxladı və ...
--Ay Mehman,sən ağlayırsan ?Niyə? Kişi də ağlayar ?
Mən içimi cəkə-çəkə ,əlim ilə göz yaşımı silərək ,ağlamağımnın səbəbini izah etməyə çalışdım:
--Ay qardaş,mənim yerimdə kim olsa ağlardı ...
Kövrək səslə ,yuxumu ən yaxın əsgər yoldaşım olan Eminə danışdım...O da çox kövrəldi.Çiynimdən qucaqlayaraq dedi:
--Ay Mehman ,bilirsən ki,işğalda qalan torpaqlarımız,hər kəsin yaralı yeridir.Artıq bu yaradan qan axır və dayanmır .Söz verirəm bu mahnını Süşanın ən yüksək yerində ,əlimdə Xarı Bülbül sənin üçün oxuyacağam.Emin sözünü bitirib ,səsinin gücü çatdığı qədər oxudu:
Vətən bağı al- əlvandır
Yox içində Xarı Bülbül.
Nədən hər yerin əlvandır,
Köksün altı ,sarı bülbül!
Mehman mahnının təsirindən özünə gəlmişdi ,ucadan dua etdi:
--Amin !Min dəfə Amin!!!
Emin, Mehmanın qoluna girərək, qayğılı səslə dedi:
--Gedək yataq! Az qalıb,əzəcəyik ilanın başını...
Sevgi ,mən yuxunu elə- belə görmürəm...Mən hərbidən yeni gəldiyimdən vəziyyəti bilirəm...Müharibə hər an başlaya bilər..Anama demədim ki,narahat olar...Artıq hamının səbir kasası dolub,torpaqlarımızı azad etməliyik!
İnşallah ,Allah qismət edər,Xari Bülbülü saçına sancaram...Sağlıqla qal!Anamdan muğayat ol!
Sevgi məktubu oxuduqca ,sözün əsil mənasında göz yaşını ürəyinə axıtdı...Birtəhər özünü ələ alıb,Lalə anaya baxdı...Lalə ananın rəngi sapsarı idi.Arxasını divara söykəyib, yıxılmasın deyə ,əlini Sevginin əlindən tutdu...Əlləri buz kimi idi...Sevgi ,anaya təskinlik verməyə çalışdı:
--Sakit olun! Görərsiniz yaxşı olacaq! Indi müharibə yoxdur ki...Deyir də...
Lalə ana elə o andan ,Mehmanın hərbi çarığışa getdiyi 5 gün olmasına baxmayaraq hələ də özündə-sözündə deyildi.Səhər saat 9 xəbərlərinə qulaq asa-asa çay dəmləyirdi.Ana eşitdiyini dəqiqləşdirmək üçün televizor olan otağa keçdi.Bəli,eşitdiyi doğru idi.Şübhələri doğru çıxdı.Müharibə başlamış...Ayaqüstə dura bilmədiyindən ,özünü divana zorla çatdırdı...
Öz -özünə deyinməyə başladı:
--Gözləyirdim ...Çünki ,məktub da onu deyirdi.Yoxsa birdən – birə nədən çağırsınlar.Axxx Mehman!!!!
Mehman gedəndən ,hər gün telefonla danışdığından ürəyi bir az rahat idi..
Amma yenə də daxilində ,böyük narahatçılıq yarandı.
Narahatçılığı da əbəs deyildi.Mehmanla telefon əlaqəsi kəsildi.Günlərin sayı artdıqca,narahatçılıqda birə -beş artırdı.Günlərdir ki,oğlundan xəbəri yox idi..
Lalə ananın ağlına gəlməzdi ki,Süleyman Rüstəmin həvəslə əzbərləyib "5"aldığı "Ana və Paçtolyan"poemasının qəhrəmanı olacaq! Yadında idi..Bu poemanı necə sevirdi,necə ürəklə,ananın keçirdiyi hissləri ,onu dinləyənlərə çatdırmaq üçün ürək qoyduğu..Amma nə biləydi ki,bu hissləri özü yaşayacaq.Süleyman Rüstəmin qəhrəmanının nələr yaşadığını indi tam hiss edirdi..
Lalə ananı ,payız gecəsinin soyuq küləyi üsütdüyündən,qara jaketinə bürünüb evə keçdi...
Ananın yuxusu ərşə çəkilmişdi..Yerinə uzansa da yata bilmədi.Suallar narahat ruhunu didib-parçalayırdı.Görəsən Mehmanım necədir?Əsgərlərə soyuq deyul ki?Necə və harada yatırlar?Vəziyyət necədir?
Lalə ana,Mehmandan elə çox nigaran idi ki,heç cürə rahatlıq tapmırdı.Qızgın döyüşlərin getməsi ,nigarançılığını daha da artırırdı..Gördüyü yuxu ,onun narahat ruhunu daha da məngənəyə saldı.Yuxusunu Vüqar kişiyə danışmağa qıymadı ,onsuz da yetərincə narahat və nigaran idi...Axşam gördüyü yuxu bircə an onu rahat buraxmırdı.Mehman bəy paltarında ,yaxasında qan ləkəsi...O ləkə ,narahat ürəyinə bıçaq kimi sançılmışdı.Əlləri səmaya açılı,dili dualı qalmışdı.Birgə oğlundan xəbər tuta bilsəydi..Lalə ana nə düşündüsə, birdən yerindən dik qalxdı ,ərinə bərk səslə dedi:
- Ay kişi ,sən necə atasan,bir get hərbi komisarlığa,maraqlan...Daha mənim ürəyim tab gətirmir.
Vüqar kişi ,televizoru söndürüb,yavaş səslə ,Laləyə cavab verdi:
-Yaxşı yataq! Sabah gedərəm.Amma,tək sənin oğlun deyil ki...İnşallah,sabah şad xəbərlə gələrəm..
Lalə ana əsəbi halda dilləndi:
-Elə rahatlıqla deyirsən ki...Sənin gözünə yuxumu gedir?Oğlun xain düşmənlə vuruşarkən…
Vüqar kişi ,səhər açılan kimi ,evdən çıxdı.Lalə ana ,səsi titrəyə-titrəyə ərinin arxasınca qışqırdı:
-Şad xəbərlə gəl,yaxşı?
Vüqar kişi,başını tərpədərək ,-inşallah dedi..
Vüqar kişi,komisarlığa ilk gələnlərdən biri idi..Hərbi komisarlıqda,onu çox hörmətlə qarşıladılar...
Komisarlıqda çalışan hərbçi-məsul şəxs ,Vüqar kişini qolundan tutaraq ,otağına apardı və bir an sükütdan sonra,sual verdi :
-Sizə zəng gəlməyib?Demişdim zəng etsinlər..Bir neçə saniyə ara verib davam etdi--Sizin oğlunuz böyük qəhrəmanlıq göstərib...Fəxr edin! Sizə necə təşəkkür edim bilmirəm…Belə qəhrəman,sücaətli,qorxmaz,vətənpərvər oğul yetişdirmisiniz Belə oğulları olan vətənin, torpağı işğalda qala bilməz.
Vüqar kişi,duruxdu,sual vermək istəsə də,səsi qırıldı..Birtəhər özünü toparlayıb,dedi:
-Xeyr,zəng gəlməyib !Mən özüm gəldim ki...
Yaxşı ki,gəlmisiniz! – Hərbçi danışığna davam etdi..Səsində qeyri- adilik var idi…Tərəddüd açıq hiss olunurdu—Onu da bilirəm ki, siz də birinci Qarabag qazisi olmusunuz.Döyüş yolunuz uzun,fərqli,mübariz olub.Sizin kimi mərd atanın,elə qəhrəman ,sücaətli oğlu olması təəccüb doğurmur…
Vüqar kişi yenə nə isə demək, soruşmaq istəsə də ,səsi qırıldı...
Hərbçi kədər seziləcək səslə dilləndi:
-Oğlunuz gəlib,xəstəxanadadır.
Vüqar kişi,gözləri böyümüş halda,yerindən qalxıb,təşvişlə soruşdu:
-Yaralanıb?
-Kaş ki...- dedi ...-Kaş yaralanaydı...
Xəbər verən hərbçini ,atanın bu dəhşətli xəbərdən necə haldan -hala düşməyi ,kövrəltdi..Əlindən tutub ,-Baş.sağ olsun,ata-dedi..
Hərbçi dərddən bükülmüş atanı ,gənc oğlana tapşırdı ;-Atanı xəstəxanaya apar,övladını görsün!
Bağışla oxucum...Bağışla ki ,torpağımız uğrunda canından keçmiş və böyük qəhrəmanlıq göstərən Mehmanın valideynləri keçirdiyi faciəli,ürək dağlayan ,ürəyi parça-parça edən hissləri sizə çatdıra bilməyəcəyəm...O hissləri sözlə ifadə etmək mümkünsüz...Nə sözün gücü çatar;nə də qələmin qüdrəti...
Demək olar ki,rayon və kənd əhalisinin yüksək faizi ,Vüqar kişinin ocağına,,Azərbaycan bayrağına bürünmüş Mehmanı, son mənzilə yola salmağa gəlmişdi...Xəfifcə külək,onlarla üçrəngli bayrağı ,Mehmanın tabutu ətrafında dalğalandırırdi.Həyətə dərin və hüznlü sükut çökmüşdü.
Mehmanın başına yığılan hər kəs Lalə ananın ,Vüqar kişinin qəminə, kədərinə ürəkdən ortaq idi…Lalə ana,arıq, damarları çıxmış əlləri ilə ,tabutdan bərk-bərk yapışmışdı.Sanki bu qüvvə ilə Mehmanlı anlarını uzatmaq istəyirdi .Bircə balası Şəhid olan ananın naləli səsi, gələn adamların hamısının ūrəyini qana döndərdi. -Ay camaat Mehmanım sinəsindən oxlanıb,kūrəyindən yox!!! Südūm sənə halal olsun oğulllllll!!!-deyib nalə cəkdi Lalə Ana.
Pilləkənin son pilləsində, divara söykənmiş Sevgi,Mehmanın şəklini sinəsinə sıxıb ,sakit- sakit ağlayırdı .Bu sakitlikdə , yarımçıq qalmış arzular,nakam sevgi var idi…
Hüzndə olanların ,kişi-qadın ,hər kəsi,dəhşət doğuran mənzərələrdən qəhərə boğuldu,yanaqlardan yaşlar süzüldü..
Şəhid anası-Lalə ana birdən ayağa qalxdı və bərkdən ,xırıltılı səslə əlavə etdi :
-Qohum-qardaşım,Mehmanın başına yığışan hər kəs!!!Deməyin ki,Mehmanın anası dərddən ağlını qaçırıb...Mehmanın gəlişi üçün qurban demişdim...Qoç tövlədədir..
Nə durmusunuz ,gətirin ayağının altında kəsin!Qayıdıb qəhrəmanım...Yığıb başına el-obasını.. Kəsin!!!!Nə olar kəsin!!-Mehmanım!!Mərd balam!Al yanaqlı bayrağa sarılan balam!
Lalə ana qəlb dağlayan,yanıqlı səsi ilə hər kəsi ağlatdı..Vüqara yaxınlaşıb sinəsindən tutub silkələdi :
-Sənə Mehmandan xəbər gətir dedim...Demədim ki ,tabutunu gətir...Etibarlı balam...Demişdin 10 günə qayıdacam..- Lalə ana ,yenidən tabuta sarıldı...-Can Mehmanım,can bala! -
Vüqar ata ,özünü ələ alıb,ananı tabutdan kənarlaşdlrdı..Tabut qaldırmaq üçün,Mehmanın dostları yaxınlaşıb,üstü üçrəngli bayraqla örtülmüş.tabutu qaldırıb çiyinlərinə qoydular.
Dərddən bükülmüş ana,qəddini düzəldib ,tabutu qaldıran gənclərin arasına girdi ,hıçqlrtılı səslə dedi:
-Oğullarım,mənə də yer verin;Mehmanımı son mənzilə özüm aparım...Amma 3-4 addım atmamış,dizləri qatlandı,çökdü yerə..Amma tabutun ağırlığından yox,dərdin ağırlığından …Dərdli ana ,huşunu itirdi...Hüznə yığılan qadınlar,Lalə ananı evə götürdülər...Bir neçə dəqiqə keçməmiş Lalə ana dikəlib oturdu.
-Ay analar,mənim bircə oğlum Mehmanın yoxdur artıq .Hə ,yoxdur!Qarışdı Vətən torpağına…
Bərkdən hönkürdü...Qadınlar sakitləşdirməyə çalışdılar.Lalə ana etiraz edırək ,batmış.səsi ilə danışmağa davam etdi:
-Qoyun dərddən yara bağlamış ürəyimi boşaldım..Bir daha balamı,bitcə oğlumu görə bilməyəcəyəm axı..Allahım al canımı...Bir daha onu oxşayıb,qoxusunu ciyərlərimə çəkməyəcəyəm.Bundan sonra,şəkillərlə,qara bağlanmış baş daşı ilə ovunacağam.Qürurum Mehmanım.Arzuları ürəyində qalan Mehmanım...Sənsiz dünya başıma dar olacaq! Zaman keçdikcə ,yaşayan ölü kimi olacağam.Həyat saçlarımın rəngi kimi rəngini dəyişəcək Mənasızlaşacaq,bacılar!.Can Mehmanım...Hər gün çəkdiyim ağrı-acı qırışlara çevrilib,üzümə dağılacaq!.Yox !!!Mehmansız yaşaya vilmərəm...Mehmansız nə ölə biləcəyəm,nə də yaşaya biləcəyəm...Allahım,məni Mehmana qovuşdur. ..Qovuşdur Allahım!!
Adətən az danışan ananı dərdin böyüklüyü ,dilə gətirmişdi...Birdən süst düşdü...Nəinki danışmağa ,tərpənməyə halı olmadı...
Dəhşətli günün səhərisi idi..Vüqar kişini səhərə yaxın yuxu tutmuşdu...Oyananda,Lalə ananı yerində görmədi.Tez yerindən qalxdı...Təlaşla hər yeri axtardı..Yox idi ki, yox! Hər kəs əl-ayağa düşdü..Lalə ana qeyb olmuşdu...
Vüqar kişi pilləkəndə oturub ,başını ikiəlli tutdu,çox çarəsiz vəziyyətdə ,kədərdən kiçilmiş gözlərini bir nöqtəyə zillədi.Vüqar kişi ,birdən duruxdu,öz-özünə sual vetdi..-Axı ,bu halda ,hara gedə bilər?
Sevginin atası ,Vüqar kişiyə yaxınlaşıb ,qayğıkeşliklə əlini çiyninə qoydu və çox yavaş səslə dedi:
-Ay Vüqar,ola bilər ki, qəbir üstünə getsin?
Taninmaz yaşlanan,dərdin böyüklüyündən iki bükülmüş Vüqar kişi , yerindən dik atıldı:
--Düz deyirsən ay Nazım! – doluxsunaraq əlavə etdi :--Ürəyimə düşmüşdü elə...
Vaxt itirmədən, bir neçə nəfərlə ,oğlu dəfn olunan qəbiristanlığa getdi.Vüqar kişi və onunla gedənlər ,gördükləri səhnədən , yerində donub qaldılar...Lalə ana ,Mehmanın hərbi paltarda olan şəklini qucaqlayıb ,bayraqla örtülmüş qəbir üstünə başını qoymuşdu.Vüqar kişi,olduğu yerdə torpağa diz qoyub çöməldi,ah- nalə ilə qışqırdı:
--Axxxx Lalə!!!!!!Elə bilirsən ki, mənə asandır?!!!!!.
Yenidən cəhd edərək ,iki əlini yerə dirəyərək,ayağa qalxıb,məzara yaxınlaşdı... Lalə ananı çevirmək istəyəndə,ananın cansız bədəni qollarına düşdü...Vüqar kişinin göz yaşı ,Lalə ananın yanağında donub qalmış göz yaşına qarışdı...Dodağı titrədi,nə isə demək istəsə də,deyə bilmədi...
Şəki şəhəri...Süleymanova Ümmü ...23.11.2020
(Şəhid oğullarımızın əziz xatirəsinə ithaf edirəm)
Günəşli bir payız günü... Gūnəşin payız şəfəqləri təzəcə yeri isidirdi.Ərrəhman sədaları ilə ,bir tabut ciyinlərdə gedirdi.Bir gün əvvəl oğlu, şəhid olmuş ananın tabutu idi ,bu tabut..Šəhid oğluna qovuşmaģa gedirdi ,şəhidin şəhid anası...
Analar saç yorub, şivən qopardı,
Onların naləsi, göylərə çatdı.
Ana ruhu, şəhid ruhlar içində,
Təbiət qəmə batdı,ahlar içində...
Dünyaya oğul gətirib,övladını vətənə ,torpağa sevgi ilə böyüdən və bir gün əvvəl bircə oğlunu üçrəngli bayraqlarla torpağa tapşıran Lalə ana idi,bu ana…Bala acısına davam gətirməyən ,parçalanmış ürəyi ilə son mənzilə yola düşürdü…
Payız , yenicə qədəm qoysa da ,havaların isti keçməsi yayı xatırlardırdı.Havanın belə isti keçməsi ,hamı kimi lalə ananın da ürəyincə idi.Bu payız,hamı kimi Lalə anaya da,fərqli gəlmişdi. Bir neçə gündür ki,televizor qarşısından ayrıla bilməyən ana ,evdə qərar tuta bilməyib,həyətə çıxdı.Nəinki ev,həyət,bütün dünya ona sıxıcı və dar gəlirdi.Həmişəki kimi ,dua üçün ,əllərini göyə açıb ,başını havaya qaldıranda ,ürəyi sancdı.Səmada böyük qara bulud topası, olduğunu fərq etdi ,biixtiyar edəcəyi duanı ,dilindəki dua əvəz etdi:
- Allahım sən böyüksən,sən hər şeyə qadirsən! Yağışını,küləyini ,selini saxla!Saxla ki,səngərdəki balalarım batmasınlar!Buludunu dağıt,leysanını saxla!Üşüməsin balalarımız!Silah tutan əlləri soyuqdan titrəməsin !Allahım,torpağıma su çiləmə,batmasın əsgərimin dağa qalxan çəkmələri !Tanrım ,soyuğunu,boranını ləngit bir az,üşüməsin haqq və vətəni uğrunda vuruşan bəndələrin!Allahım ,sevgini onlardan əskik etmə!Sən ədalətlisən! Vətənimin oğulları ,haqq üğrunda,qədimi torpağı uğrunda döyüşürlər.Qoyma ki ,zalım düşmənin gülləsinə tuş gəlsinlər.-Lalə ana əlinin arxası ilə gözünün yaşını silib ,duasina davam etdi.-Yerin -göyün təlk sahibi ! Mənim övladım olmaqla,hər kəsin ovladını hifz et!Sənə slğınmışam..Sənə açılan əllərimi geri çevirmə.Mehmanım gələn günü ,qurban kəsib ,uşaq evindəki kimsəsiz uşaqlara, əllərimlə yedirəgəyəm.Mehmanımla ,sevdiyi ilə birgə…
Lalə ana ,başını səmaya qaldırıb ,hələ də görünən buluda baxıb ,sanki biri ilə danışırmış kimi yavaşca dilləndi:
Yağma yağış ,hələ dayan ,
Səngərlərdə əsgərim var.
Qarlı qışım,bir az yuban ,
Alınmamış torpağım var !
Hələ ali məktəbdə oxuyanda ,Mehmanın,qonşu Nazim kişinin qızı Sevgidə , gözü olduğunu çoxları bilirdi. Mehman hərbi xidmətdən gələndən bir müddət sonra, Sevginin “hə”sini , aldılar !
Lalə ana , fikrə dalaraq , Mehmanı isti yuvasından qoparan o günü ,yanağında donmuş göz yaşı ilə xatırladı…Rəngarəngliyi ilə təbiətə gözəllik verən payızın ilk günləri…Mehmanın hərbi xidmətdən qayıtdığı , bir neçə ay idi.
Günəşli payız səhəri…Goy otların üzərində parlayan şehlər ,Lalə ananın diqqətini cəlb etmişdi ,Necə də təbii və gözəl görünürdü ,Sanki qulaqdan sırğa asılmışdı.Lalə ana ,bu gözəlliyi pozmaq istəməsə də məcbur idi,axı inək üçün ot bicsin… Mehmanin anasını qəfildən səsləməsi, ananı təbiətlə baş-başa qalmaqdan ayırdi:
-Ana ,ay ana !Tez mənə bir loxma çörək ver,şəhərə gedirəm.
Lalə ana təəccüblə soruşdu:
-Nə əcəb ?
-Hərbi komisarlığa çağırblar!
Lalə ana sual vetməyə davam etdi:
-Ay bala,niyə?Yeni gəlmədin?
-Ay ana,suallar verincə,yemək ver ,tələsirəm..
Bir neçə saat keçməmiş ,Mehman şəhərdən qayıdıb gəldi.Atası Vüqar kişi də yanında idi,çox fikirli görünürdü,Atanın fikirli və narahat olması,ananın diqqətindən qaçmadı.Amma sualı, Mehmana verdi:
-Oğul,Mehman!,Nə dedilər ?
Mehman ,atası Vüqar kişiyə baxdı.Vüqar kişi,Mehmanın çiyninə əlini qoyub ,dedi:
-Gör nə qədər yaxşı xidmət edib ki,oğlunu yenidən çağırıblar .Və əlavə etdi:-Mehmanı 5-10 günlük hərbiyə çağırıblar!
Lalə çörək doğraya- doğraya , yarizarafat –yarıgerçək dilləndi
--Ot kökü üstündə bitər ,sənə şəkib də…Camaat 1-2 əsgərlik edəndə ,sən 5 il etmisən!
Vüqar kişi ,dərin fikrə gedərək,cavab verdi:
--Hə Lalə…Məcbur idim .Vətənimin dar günündə ,evdə otura bilməzdim.
Mehman başını qaldırıb , atasına elə fəxrlə baxdı ki...Özündən asılı olmayaraq,dodaqaltı pıçıldadı:
--İnşallah,yarımçıq qoyduğunuz işi, biz tamamlarıq!
--İnşallah!—Vüqar kişi ilə Lalə ana əllərini göyə açaraq ,birsəslə dua etsələr də,narahat baxışlarla bir-birinə baxdılar .
Lalə ana sankı,yuxudan ayıldı:
--İndi bu nə demək ?Yoxsa ,cəbhəyə gedirsən?
Lalə ana narahat baxışlarla əvvəlcə oğluna ,sonra ərinə baxdı.Vüqar kişi ,üzünü anaya tutub ,gülərək dedi:
-Sənə tam aydın şəkildə deməsək,suallarından çətin qurtararıq.Ay qız,Mehmanın sumkasını yığ,səhər gedir.Narahat olma ,demirəm bir neçə günlük gedir..Vüqar kişi,nigarançılığı aradan qaldırmaq məqsədi ilə ,gülərək əlavə etdi:
-Hərbi xidmətdən 10 gün tez gəlib ,o borcu verməyə gedir...Daha sual vermə ay Lalə, yaxşısı budur sən hazırlığını gör!
O gün,Lalə ana, daxilində nəyinsə qırıldığını hiss etsə də,bildirməmək üçün dillənmədi…
Mehman yeməyini tələ yeyib ,sürətli addımlarla pilləkəndən düşdü.Həyətlərini bəzəyən güllərdən ,ən ətirlisini seçib üzərək ,köynəyinin cibinə sancdı və həyət qapısından çıxanda ,başını geri çevirib yüksək səsl bildirdi:
--Darıxmayın !İndi gəlirəm.
Mehmanın bu hərəkəti, Lalə ananın yadına ,Mehmanın hərbi xidmətdən gəldiyi ilk günləri saldı. İndiki kimi yadında idi:
Hərbi xidmətdən gəldiyi 5 gün idi.Lalə ana həyətdə yun çırpırdı.Mehman pilləkənlərdən sürətlə düşəndə,Lalə ana səsə başını çevirib baxdı,Mehman sıliqəli geyinmişdi.Pilləkənin sağındakı divardakı güzgüyə baxıb , saçını əli daradı və sevinclə güllərə tərəf getdi.Anasına baxıb , bərkdən dedi :
--Nə gözəl güllərin var,ay ana!- böyük açmış bir gülü qopartdıb,qoxladı,gülün xoş qoxusunu ciyərinə çəkib əlavə etdi:
--Nə gözəl ətri var!Gül- gülə yaraşır ,hə ana?
Lalə ana xoşbəxtliklə gülümsədi ,cavab vernəyə macal tapmamış,Mehmanın zəif tonla zümzümə etdiyi mahnı ,həyətə yayıldı:
Ay ana ,ay ana ,dostum evlənir,
Bir gözəl,bir gözəl çiçək dərir .
Anacan ,mənim də gözüm,
Qonşuda,qonşuda bir çiçək görür...:
Mehman qapıya çatanda başını geri çevirib ,sevincli və yüksək səslə əlavə etdi:
--Anacan,özün fikirləs!...—Sanki ürəyindəkini anasına çatdırmaq istəyirdi..
Lalə ananı dərin düşüncəyə dalmışdı.Xəyal onu geri,Mehmanın hərbi xidmətdən qayıtdığı günlərə götürmüşdü.
Vüqar kişi Mehmanın arxasınca başını yelləyib ,gülümsündü.Əlini yalayan öküzün başını tumarlayaraq dedi:
-Allah qoysa qayıdar ,xeyirli toyunu edərik! Elə bu öküzü də ,Mehmanın toyu üçün niyyətlənmişəm.
Vüqar kişi ,Lalə anadan səs çıxmadığını hiss edib, təəcüblə anaya baxdı.Lalə ananın baxışı ,qapıya dikilib qalmışdı.Lalə ana başını şevirdi ,baxışlarını gizlətsə də ,Vüqar kişi onun gözlərindəki, kədərə çulğalanmiş sevinci gördü .Vüqar kişi Lalə ananı ,düşuncəli halından ayırmaq üçün səsinin tonunu qaldırdı:
--Ay arvad,burdasan?Sənləyəm ...Deyirəm ,Mehman daha üzə durub.Baş –göz etmək lazımdır.əlavə etdi -Vüqar kişi əlini yalayan öküzün başını sığallayaraq ,əlavə etdi:-Bu öküzü də toyuna kəsərik!
Lalə ana dərindən köks ötürərək , əlini səmaya açıb:
-Allah qoysa ,ay kişi...Allah muradına çatdırsın!
Çöx keçməmiş Mehman, pərt halda döndü və həyətə girər–girməz xəbər aldı:
-- Ay ana,Nazim dayıgildən xəbərin yoxdur?Haradırlar?Qapıları bağlı idi .
Lalə ana ,xəbəri olmadığını bildirdi. Özünü sual verməmək üçün , saxlamağa cəhd etsə də,dodaqaltı qımışıb, marağını bildirdi:
--Mehman, oğul,nə bərk lazım olub ?
--Ehh ana …Yenə sual ?-Gülərək əlavə etdi –Nazim dayını görəcəkdim.Axı səhər tezdən gedəcəyəm...
Lalə ananın üzündəki təbəssmü bir anda ayrılıqdan ,nigaranşılıqdan xəbər verən dərin kədər əvəz etdi...
O gecə,Lalə ana gözünü yuma bilmədi...Yeganə gecə idi ki,bitməsini istəmirdi .Tək sabah idi ki,açılmağını istəmirdi...Səbəbi nə idi axı?Nə idi axı, qəlbini bu qədər sıxan? Nə idi axı bu gedişi, başqa gedişlərdən fərqləndirən ? Mehman illərdir ki, evdən ayrı qalıb...Heç bir gedişi ,onu bu qədər narahat etməmişdi...
Gecə çox narahat olan Lalə ana ,obaşdan yerindən qalxdı.Hazırlıq görməyə əli getmirdi.Özünü qınaya –qınaya ,göz yaşını daxilində boğaraq ,Mehmanı yola salmağa hazırlıq görürdü...Əlləri titrəyir,sinəsində səsi boğulurdu...Bunu hiss etməmək mümkün deyildi.Mehman anasını, bu vəziyyətdən çıxarmaq üçün ,süfrə başından ayağa qalxaraq ,anasını qucaqlayaraq sinəsinə sıxdı:
--Anam ,canım mənim !Hazırlığını gör!Qayıdıb gələn kimi...-qızardı,arxasını deməyə ar etdi...
Lalə ana,əllərini göyə açdı:
--Amin ! İnşallah!
Lalə ana ,Mehman gedəndən saatlarla özünə gəlmədi.Vüqar kişi çox narahat olduğundan , onunla hərbi komissarlığa getmişdi.Lalı ana ,Mehman yenicə ayrılsa da,qoxusu,ətri üçün darıxdı.Yatdığı çarpayıya sarılaraq, balıncı qucaqladı...Və balıncın altında, əlinə nə isə dəydi.Qatlanmış, kağız parşası...Bir an belə düşünmədən açdı.Tərəddüd etmədən oxumağa başladı.
Salam Sevgi! Gedişim qəfildən oldu.Çox çalışdım səni görüm ,olmadı.Hardasan bilmirəm..Hətta yazdığım mesajları , belə oxumadın!Bu məktubu yazdım ki,bir yolunu tapıb verəm...O da olmadı...Deyəcəksin ki,nədən mesaj kimi yox,belə vərəqə yazmışam?Inan Sevgi ,bu sualın cavabını özüm də bilmirəm .
Ay Sevgi,deyirəm imkan düşmüşkən , ürəyimi boşaldım.Nə isə, bu gediş başqadır...Axı nə qədər torpaqlarımız işğal altında qalacaq?Nə qədər ,o cəlladlar mundar ayaqları ilə ,müqəddəs torpaqlarımızı əzəcəklər Qisaslar yerdəmi qalacaq! Əsla!Şuşamızın gözü yoldamı qalacaq Mümkünsüz!Axı nə qədər ,torpaqlarımız uğrunda canından keçmiş şəhid qardaşlarımızın ruhları rahatlıq tapmayacaqlar? O mənfur düşmənlər, bizim dədə -baba yurdumuzda yallı gedirlər! Buna dözməkmi olar ? Olmaz!Olmaz ay Sevgi!!
Yadına gəlir! Sənə , söz arası demişdim. Düzdür görməmişəm.Amma haqqında çox eşitmişəm.Xarı bülbül.Deyirlər məskəni Şuşanın Qızıl Qayası...Bax ,Xarı Bülbülü oradan dərib ,saçına sancmaq ən böyük arzum...Arzumun dalınca gedirəm Ay Sevgi..Ürəyimə damıb...Yuxuda da görmüşəm...Hələ əsgərlikdə olanda...
Artıq Lalə ana göz yaşından, məktibu oxuya bilmirdi.
Nə düşündüsə,əlində məktubla ,evdən çıxanda ,taqətsiz halda divara söykəndi və sürüşüb çöməldi.Oxuduğu sozlər qanına qarışıb , bütün vücudunu sixsa da , özünü danlamağa da güc tapdı...Axı bu məktub mənə deyil! Mehmanım sevdiyinə-Sevgiyə yazıb..Hisslər bir – birinə qarışmışdı.Dərin kədər, nisgil,böyük narahatçılıq,bir də vicdan əzabı,xəcalət!Göz yaşı yanağından süzülüb paltarının yaxasını islatmışdı.İkiyə qatlanmış cüt vərəği sinəsinə sıxmışdı...Bu anlarda çox sual keçdi ağlından..Oxusunmu,ya məktubu ünvanına çatdırsınmı? Niyə yazıb?Nədən telefona yox, vərəqə yazıb? Nədən bura qoyub , verməyib?Axırıncı sualını özü cavablandırdı: —Getdi , amma evdə olmadı da...
Çox çıxılmaz ,kədərli anı olsa da,məktubu oxuduğu üçün özü – özündən utanırdı.Qərar verdi.Düz olmasa da, Sevgini çağırım bura...Abır – həya etsə də...Deyim vəziyyəti,çatdırım halımı...Məktubu özümdə olmadığımdan,Mehman üçün çox narahat olduğum üçün oxuduğumu anladım...Axı ona aid olan hər bir şey mənə maraqlı .Lazım bilsə, gerisini özü oxuyar.
Lalə ana düşündüyünü etdi.Sevgi hədddindən çox sıxılsa da,məktubun gerisini ana üçün oxumağa qərar verdi.Bəli ,bu Sevgi üçün çox çətin idi.Hər şəhətdən...Sevgi ,titrək ,kədər seziləcək səslə məktubun davamını oxuyurdu :
Sevgi ,hər bir əsgər kimi ,mənim də arzum,işğalda olan torpaqlarımızın işğaldan azad olması idi.Yeganə gözlədiyimiz Ali Baç Komandanın əmri idi.O qədər bu əmri gözləyirdik ki, yuxuda belə savaşda olurduq. Yadımdadır yay idi..Hərbi xidmətimin müddətinin bitməyinə bir aya yaxın qalmışdı...Hərbi hissənin həyətindəki oturacaqda uzanıb ,ulduzlara seyr edərək düşünürdüm.Əsirlikdə qalan torpaqlarımız,el- obamız,bütün əsgərlər kimi mənim də yadımdan çıxmırdı. Bircə Şuşaya bayrağımız sancılsaydı..Torpaqlarımız azad olsaydı .Onda bir millət olaraq , mənən rahat olardıq!Narahat düşüncə ilə ,neçə yuxuya getdiyimi bilmədim...Hərbi hissəmiz Şuşanın ən gözəl məkanında idi...Sanki bir cənnət...Çəmənlik...Ha göz gəzdirirəm Xarı bülbülü görmürəm...Bu arada da düşünürəm ki,axı burada ermənilər olur...Bizim hissə necə burada yerləşə bilər?...Amma ,yenə də gözüm Xarı Bülbülü axtarır ...Yoxdur...Birdən ayağım daşa ilişir .Daş çevrilir...Altdan bir saralmış dəftər vərəqi çıxır...Dizimi yerə qoyub qatlanmış vərəqi götürdüm. Məktub idi...
Məktubdakı yazılar zorla oxunurdu :Mən daha sizlərə salam vermirəm...Bilirsiniz bu neçənci məktubum?...Düz 28 ildir yazıram...Eşitmirsiniz səsimi?...Necə qıydınız mənə?...Bülbülsüz çiçək olurmu?...Axı mən sizsiz bir heçəm...Bilirsiniz başıma nələr gəldi? Sizlər məni qoxlarkən,sinənizə,qızlar saçına taxarkən,pis insanlar məni harada gördüsə ,mundan ayaqları ilə əzdi,məhv etdi ..qopardılar sinəmdəki bülbülü.Ləçəklərimi bir – bir amansızca çıxartdılar,bəzən bütünlüklə əzdilər.Ləçəyimə qan sıçrayan vaxtlar da oldu...Sizlərin qanı...O gün mənim üçün çox dəhşətli oldu .Söz verdim ki,açmayağam.Düşmən üçün bəzəməyəcəyəm çölü-çəməni...Mən sizlər kimi etibarsız olmadım...O,pis insanlar üçün açmadım...Bildim ki,siz məni olduğunuzu köç etdiyiniz yerlərdə bitirmək istədiniz...Daşımaq istədiniz,gözəlliyimi,qoxumu...Amma dönük deyiləm...Mən hər məktubumda yazmışam.Yenə deyirəm.Mən sizi ,öz doğma elimdə,torpağımda,vətənim Şuşada gözləyirəm...Artıq dözə bilmirəm...Səbir kasam dolub..Əlim olsa vuruşaram ki,sizə qovuşam...Doğmalarım,canlarım,sizləri gözləyirəm...Tez gəlin!Qovun bu mundarlar!ı...Gec qalsanız,məni tapmayacaqsınız!!!!!
Məktubu bir də oxumaq istəyirdim,amma bacarmırdım.Sevgi,deyirlər yuxunun rəngi olmaz,amma mənim gözümdən yaş rəngli, al- qırmızı, qan rəngində idi ...Məktub əlimdə Xarı Bülbülə dönmüşdü...Amma qan rəngində...üstündə yaş damlaları...Qəlb parçalayan,illərin həsrətini özündə çəmləşdirən,umu-küsülü yuxudan,əsgər yoldaşım Eminin səsinə oyandım.
--Ay Mehman ,ay qardaş, burada niyə yatırsan ?-Qayğıkeşliklə iradını bildirdi—Axı soyuqlayarsan!
Emin ,mənim ağladığımı hiss etdi...Qaranlıq olduğundan,gözümün yaşlı olub- olmadığını əli ilə yoxladı və ...
--Ay Mehman,sən ağlayırsan ?Niyə? Kişi də ağlayar ?
Mən içimi cəkə-çəkə ,əlim ilə göz yaşımı silərək ,ağlamağımnın səbəbini izah etməyə çalışdım:
--Ay qardaş,mənim yerimdə kim olsa ağlardı ...
Kövrək səslə ,yuxumu ən yaxın əsgər yoldaşım olan Eminə danışdım...O da çox kövrəldi.Çiynimdən qucaqlayaraq dedi:
--Ay Mehman ,bilirsən ki,işğalda qalan torpaqlarımız,hər kəsin yaralı yeridir.Artıq bu yaradan qan axır və dayanmır .Söz verirəm bu mahnını Süşanın ən yüksək yerində ,əlimdə Xarı Bülbül sənin üçün oxuyacağam.Emin sözünü bitirib ,səsinin gücü çatdığı qədər oxudu:
Vətən bağı al- əlvandır
Yox içində Xarı Bülbül.
Nədən hər yerin əlvandır,
Köksün altı ,sarı bülbül!
Mehman mahnının təsirindən özünə gəlmişdi ,ucadan dua etdi:
--Amin !Min dəfə Amin!!!
Emin, Mehmanın qoluna girərək, qayğılı səslə dedi:
--Gedək yataq! Az qalıb,əzəcəyik ilanın başını...
Sevgi ,mən yuxunu elə- belə görmürəm...Mən hərbidən yeni gəldiyimdən vəziyyəti bilirəm...Müharibə hər an başlaya bilər..Anama demədim ki,narahat olar...Artıq hamının səbir kasası dolub,torpaqlarımızı azad etməliyik!
İnşallah ,Allah qismət edər,Xari Bülbülü saçına sancaram...Sağlıqla qal!Anamdan muğayat ol!
Sevgi məktubu oxuduqca ,sözün əsil mənasında göz yaşını ürəyinə axıtdı...Birtəhər özünü ələ alıb,Lalə anaya baxdı...Lalə ananın rəngi sapsarı idi.Arxasını divara söykəyib, yıxılmasın deyə ,əlini Sevginin əlindən tutdu...Əlləri buz kimi idi...Sevgi ,anaya təskinlik verməyə çalışdı:
--Sakit olun! Görərsiniz yaxşı olacaq! Indi müharibə yoxdur ki...Deyir də...
Lalə ana elə o andan ,Mehmanın hərbi çarığışa getdiyi 5 gün olmasına baxmayaraq hələ də özündə-sözündə deyildi.Səhər saat 9 xəbərlərinə qulaq asa-asa çay dəmləyirdi.Ana eşitdiyini dəqiqləşdirmək üçün televizor olan otağa keçdi.Bəli,eşitdiyi doğru idi.Şübhələri doğru çıxdı.Müharibə başlamış...Ayaqüstə dura bilmədiyindən ,özünü divana zorla çatdırdı...
Öz -özünə deyinməyə başladı:
--Gözləyirdim ...Çünki ,məktub da onu deyirdi.Yoxsa birdən – birə nədən çağırsınlar.Axxx Mehman!!!!
Mehman gedəndən ,hər gün telefonla danışdığından ürəyi bir az rahat idi..
Amma yenə də daxilində ,böyük narahatçılıq yarandı.
Narahatçılığı da əbəs deyildi.Mehmanla telefon əlaqəsi kəsildi.Günlərin sayı artdıqca,narahatçılıqda birə -beş artırdı.Günlərdir ki,oğlundan xəbəri yox idi..
Lalə ananın ağlına gəlməzdi ki,Süleyman Rüstəmin həvəslə əzbərləyib "5"aldığı "Ana və Paçtolyan"poemasının qəhrəmanı olacaq! Yadında idi..Bu poemanı necə sevirdi,necə ürəklə,ananın keçirdiyi hissləri ,onu dinləyənlərə çatdırmaq üçün ürək qoyduğu..Amma nə biləydi ki,bu hissləri özü yaşayacaq.Süleyman Rüstəmin qəhrəmanının nələr yaşadığını indi tam hiss edirdi..
Lalə ananı ,payız gecəsinin soyuq küləyi üsütdüyündən,qara jaketinə bürünüb evə keçdi...
Ananın yuxusu ərşə çəkilmişdi..Yerinə uzansa da yata bilmədi.Suallar narahat ruhunu didib-parçalayırdı.Görəsən Mehmanım necədir?Əsgərlərə soyuq deyul ki?Necə və harada yatırlar?Vəziyyət necədir?
Lalə ana,Mehmandan elə çox nigaran idi ki,heç cürə rahatlıq tapmırdı.Qızgın döyüşlərin getməsi ,nigarançılığını daha da artırırdı..Gördüyü yuxu ,onun narahat ruhunu daha da məngənəyə saldı.Yuxusunu Vüqar kişiyə danışmağa qıymadı ,onsuz da yetərincə narahat və nigaran idi...Axşam gördüyü yuxu bircə an onu rahat buraxmırdı.Mehman bəy paltarında ,yaxasında qan ləkəsi...O ləkə ,narahat ürəyinə bıçaq kimi sançılmışdı.Əlləri səmaya açılı,dili dualı qalmışdı.Birgə oğlundan xəbər tuta bilsəydi..Lalə ana nə düşündüsə, birdən yerindən dik qalxdı ,ərinə bərk səslə dedi:
- Ay kişi ,sən necə atasan,bir get hərbi komisarlığa,maraqlan...Daha mənim ürəyim tab gətirmir.
Vüqar kişi ,televizoru söndürüb,yavaş səslə ,Laləyə cavab verdi:
-Yaxşı yataq! Sabah gedərəm.Amma,tək sənin oğlun deyil ki...İnşallah,sabah şad xəbərlə gələrəm..
Lalə ana əsəbi halda dilləndi:
-Elə rahatlıqla deyirsən ki...Sənin gözünə yuxumu gedir?Oğlun xain düşmənlə vuruşarkən…
Vüqar kişi ,səhər açılan kimi ,evdən çıxdı.Lalə ana ,səsi titrəyə-titrəyə ərinin arxasınca qışqırdı:
-Şad xəbərlə gəl,yaxşı?
Vüqar kişi,başını tərpədərək ,-inşallah dedi..
Vüqar kişi,komisarlığa ilk gələnlərdən biri idi..Hərbi komisarlıqda,onu çox hörmətlə qarşıladılar...
Komisarlıqda çalışan hərbçi-məsul şəxs ,Vüqar kişini qolundan tutaraq ,otağına apardı və bir an sükütdan sonra,sual verdi :
-Sizə zəng gəlməyib?Demişdim zəng etsinlər..Bir neçə saniyə ara verib davam etdi--Sizin oğlunuz böyük qəhrəmanlıq göstərib...Fəxr edin! Sizə necə təşəkkür edim bilmirəm…Belə qəhrəman,sücaətli,qorxmaz,vətənpərvər oğul yetişdirmisiniz Belə oğulları olan vətənin, torpağı işğalda qala bilməz.
Vüqar kişi,duruxdu,sual vermək istəsə də,səsi qırıldı..Birtəhər özünü toparlayıb,dedi:
-Xeyr,zəng gəlməyib !Mən özüm gəldim ki...
Yaxşı ki,gəlmisiniz! – Hərbçi danışığna davam etdi..Səsində qeyri- adilik var idi…Tərəddüd açıq hiss olunurdu—Onu da bilirəm ki, siz də birinci Qarabag qazisi olmusunuz.Döyüş yolunuz uzun,fərqli,mübariz olub.Sizin kimi mərd atanın,elə qəhrəman ,sücaətli oğlu olması təəccüb doğurmur…
Vüqar kişi yenə nə isə demək, soruşmaq istəsə də ,səsi qırıldı...
Hərbçi kədər seziləcək səslə dilləndi:
-Oğlunuz gəlib,xəstəxanadadır.
Vüqar kişi,gözləri böyümüş halda,yerindən qalxıb,təşvişlə soruşdu:
-Yaralanıb?
-Kaş ki...- dedi ...-Kaş yaralanaydı...
Xəbər verən hərbçini ,atanın bu dəhşətli xəbərdən necə haldan -hala düşməyi ,kövrəltdi..Əlindən tutub ,-Baş.sağ olsun,ata-dedi..
Hərbçi dərddən bükülmüş atanı ,gənc oğlana tapşırdı ;-Atanı xəstəxanaya apar,övladını görsün!
Bağışla oxucum...Bağışla ki ,torpağımız uğrunda canından keçmiş və böyük qəhrəmanlıq göstərən Mehmanın valideynləri keçirdiyi faciəli,ürək dağlayan ,ürəyi parça-parça edən hissləri sizə çatdıra bilməyəcəyəm...O hissləri sözlə ifadə etmək mümkünsüz...Nə sözün gücü çatar;nə də qələmin qüdrəti...
Demək olar ki,rayon və kənd əhalisinin yüksək faizi ,Vüqar kişinin ocağına,,Azərbaycan bayrağına bürünmüş Mehmanı, son mənzilə yola salmağa gəlmişdi...Xəfifcə külək,onlarla üçrəngli bayrağı ,Mehmanın tabutu ətrafında dalğalandırırdi.Həyətə dərin və hüznlü sükut çökmüşdü.
Mehmanın başına yığılan hər kəs Lalə ananın ,Vüqar kişinin qəminə, kədərinə ürəkdən ortaq idi…Lalə ana,arıq, damarları çıxmış əlləri ilə ,tabutdan bərk-bərk yapışmışdı.Sanki bu qüvvə ilə Mehmanlı anlarını uzatmaq istəyirdi .Bircə balası Şəhid olan ananın naləli səsi, gələn adamların hamısının ūrəyini qana döndərdi. -Ay camaat Mehmanım sinəsindən oxlanıb,kūrəyindən yox!!! Südūm sənə halal olsun oğulllllll!!!-deyib nalə cəkdi Lalə Ana.
Pilləkənin son pilləsində, divara söykənmiş Sevgi,Mehmanın şəklini sinəsinə sıxıb ,sakit- sakit ağlayırdı .Bu sakitlikdə , yarımçıq qalmış arzular,nakam sevgi var idi…
Hüzndə olanların ,kişi-qadın ,hər kəsi,dəhşət doğuran mənzərələrdən qəhərə boğuldu,yanaqlardan yaşlar süzüldü..
Şəhid anası-Lalə ana birdən ayağa qalxdı və bərkdən ,xırıltılı səslə əlavə etdi :
-Qohum-qardaşım,Mehmanın başına yığışan hər kəs!!!Deməyin ki,Mehmanın anası dərddən ağlını qaçırıb...Mehmanın gəlişi üçün qurban demişdim...Qoç tövlədədir..
Nə durmusunuz ,gətirin ayağının altında kəsin!Qayıdıb qəhrəmanım...Yığıb başına el-obasını.. Kəsin!!!!Nə olar kəsin!!-Mehmanım!!Mərd balam!Al yanaqlı bayrağa sarılan balam!
Lalə ana qəlb dağlayan,yanıqlı səsi ilə hər kəsi ağlatdı..Vüqara yaxınlaşıb sinəsindən tutub silkələdi :
-Sənə Mehmandan xəbər gətir dedim...Demədim ki ,tabutunu gətir...Etibarlı balam...Demişdin 10 günə qayıdacam..- Lalə ana ,yenidən tabuta sarıldı...-Can Mehmanım,can bala! -
Vüqar ata ,özünü ələ alıb,ananı tabutdan kənarlaşdlrdı..Tabut qaldırmaq üçün,Mehmanın dostları yaxınlaşıb,üstü üçrəngli bayraqla örtülmüş.tabutu qaldırıb çiyinlərinə qoydular.
Dərddən bükülmüş ana,qəddini düzəldib ,tabutu qaldıran gənclərin arasına girdi ,hıçqlrtılı səslə dedi:
-Oğullarım,mənə də yer verin;Mehmanımı son mənzilə özüm aparım...Amma 3-4 addım atmamış,dizləri qatlandı,çökdü yerə..Amma tabutun ağırlığından yox,dərdin ağırlığından …Dərdli ana ,huşunu itirdi...Hüznə yığılan qadınlar,Lalə ananı evə götürdülər...Bir neçə dəqiqə keçməmiş Lalə ana dikəlib oturdu.
-Ay analar,mənim bircə oğlum Mehmanın yoxdur artıq .Hə ,yoxdur!Qarışdı Vətən torpağına…
Bərkdən hönkürdü...Qadınlar sakitləşdirməyə çalışdılar.Lalə ana etiraz edırək ,batmış.səsi ilə danışmağa davam etdi:
-Qoyun dərddən yara bağlamış ürəyimi boşaldım..Bir daha balamı,bitcə oğlumu görə bilməyəcəyəm axı..Allahım al canımı...Bir daha onu oxşayıb,qoxusunu ciyərlərimə çəkməyəcəyəm.Bundan sonra,şəkillərlə,qara bağlanmış baş daşı ilə ovunacağam.Qürurum Mehmanım.Arzuları ürəyində qalan Mehmanım...Sənsiz dünya başıma dar olacaq! Zaman keçdikcə ,yaşayan ölü kimi olacağam.Həyat saçlarımın rəngi kimi rəngini dəyişəcək Mənasızlaşacaq,bacılar!.Can Mehmanım...Hər gün çəkdiyim ağrı-acı qırışlara çevrilib,üzümə dağılacaq!.Yox !!!Mehmansız yaşaya vilmərəm...Mehmansız nə ölə biləcəyəm,nə də yaşaya biləcəyəm...Allahım,məni Mehmana qovuşdur. ..Qovuşdur Allahım!!
Adətən az danışan ananı dərdin böyüklüyü ,dilə gətirmişdi...Birdən süst düşdü...Nəinki danışmağa ,tərpənməyə halı olmadı...
Dəhşətli günün səhərisi idi..Vüqar kişini səhərə yaxın yuxu tutmuşdu...Oyananda,Lalə ananı yerində görmədi.Tez yerindən qalxdı...Təlaşla hər yeri axtardı..Yox idi ki, yox! Hər kəs əl-ayağa düşdü..Lalə ana qeyb olmuşdu...
Vüqar kişi pilləkəndə oturub ,başını ikiəlli tutdu,çox çarəsiz vəziyyətdə ,kədərdən kiçilmiş gözlərini bir nöqtəyə zillədi.Vüqar kişi ,birdən duruxdu,öz-özünə sual vetdi..-Axı ,bu halda ,hara gedə bilər?
Sevginin atası ,Vüqar kişiyə yaxınlaşıb ,qayğıkeşliklə əlini çiyninə qoydu və çox yavaş səslə dedi:
-Ay Vüqar,ola bilər ki, qəbir üstünə getsin?
Taninmaz yaşlanan,dərdin böyüklüyündən iki bükülmüş Vüqar kişi , yerindən dik atıldı:
--Düz deyirsən ay Nazım! – doluxsunaraq əlavə etdi :--Ürəyimə düşmüşdü elə...
Vaxt itirmədən, bir neçə nəfərlə ,oğlu dəfn olunan qəbiristanlığa getdi.Vüqar kişi və onunla gedənlər ,gördükləri səhnədən , yerində donub qaldılar...Lalə ana ,Mehmanın hərbi paltarda olan şəklini qucaqlayıb ,bayraqla örtülmüş qəbir üstünə başını qoymuşdu.Vüqar kişi,olduğu yerdə torpağa diz qoyub çöməldi,ah- nalə ilə qışqırdı:
--Axxxx Lalə!!!!!!Elə bilirsən ki, mənə asandır?!!!!!.
Yenidən cəhd edərək ,iki əlini yerə dirəyərək,ayağa qalxıb,məzara yaxınlaşdı... Lalə ananı çevirmək istəyəndə,ananın cansız bədəni qollarına düşdü...Vüqar kişinin göz yaşı ,Lalə ananın yanağında donub qalmış göz yaşına qarışdı...Dodağı titrədi,nə isə demək istəsə də,deyə bilmədi...
Şəki şəhəri...Süleymanova Ümmü ...23.11.2020